Καλώς ορίσατε στις ιστοσελίδες μου

Περίληψη

Το μεγαλύτερο μέρος των Σημειώσεων περιλαμβάνει πρωτότυπες μελέτες, δεδομένου ότι στη σχετική τοπική βιβλιογραφία - όταν διδάχθηκε το συγκεκριμένο μάθημα - δεν υπήρχαν ανάλογες εργασίες. Αναλύονται οι βασικές τάσεις που παρουσιάζει η εξέλιξη του συστηματικού στοχασμού για τη μουσική από τον Πυθαγόρα μέχρι και τον F. W. Schelling. Ταυτόχρονα, η μουσική ζωή από την αρχαιότητα μέχρι τους νεώτερους χρόνους προσεγγίζεται κοινωνιολογικά, μέσα από το πρίσμα των γενικότερων εξελίξεων που παρατηρούνται στο δυτικό πολιτισμό.

Οι Σημειώσεις συστηματοποιούν το υλικό που παρουσιάστηκε στη διάρκεια των μαθημάτων. Στόχος του είναι να γνωρίσουν οι φοιτητές τις βασικές τάσεις οι οποίες παρουσιάστηκαν στην ανάπτυξη της κοινωνιολογικής και φιλοσοφικής σκέψης για τη συγκεκριμένη μορφή τέχνης. Η συστηματική αυτή προσέγγιση βοηθά ώστε να κατανοηθούν καλύτερα ορισμένα ζητήματα της σύγχρονης εποχής που χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση νέων κοινωνικών μορφωμάτων και πολιτισμικών φαινομένων, τόσο σε τοπικό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Στις Σημειώσεις, πέρα από τις απαραίτητες για να ολοκληρωθούν οι στόχοι του μαθήματος βασικές ιστορικές γνώσεις, σκιαγραφείται η ανάπτυξη των ποικίλων τάσεων που παρουσιάζει ο μουσικός πολιτισμός στο πλαίσιο της κοινωνικής δυναμικής. Η προσοχή εστιάζεται πρώτα απ' όλα στη σχέση ανάμεσα στις διάφορες απόψεις και την κοινωνική πραγματικότητα, στην οποία εμφανίζονται και αναπτύσσονται. Παράλληλα, αναζητείται τόσο η κοινωνική και ιστορική τους διάσταση, όσο και η κοινωνική και ιστορική φύση των αισθητικών ιδανικών που κυριαρχούν σε κάθε εποχή και τα οποία εκφράζονται με συγκεκριμένες μορφές καλλιτεχνικής επικοινωνίας και πρακτικής.

Τελευταία ενημέρωση : 07 Νοεμβρίου 2016

Περίληψη

Στη διατριβή αναλύονται από κοινωνιολογική άποψη οι λειτουργίες της μουσικής στο πλαίσιο των κοινωνιών στις οποίες κυριαρχεί η μαζική επικοινωνία. Η μουσική προσεγγίζεται ως ολικό κοινωνικό φαινόμενο και όχι μόνο από την άποψη του ηχητικού αποτελέσματος. Κομβικές έννοιες της ανάλυσης είναι το μουσικό υλικό, το μουσικό έργο και η μουσική συνείδηση. Οι ίδιες έννοιες χρησιμοποιούνται και για την ανάλυση των βασικών παραμέτρων της μουσικής ζωής.

Αν και εξετάζεται η μουσική ζωή στις προνεωτερικές κοινωνίες, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις κοινωνίες της ύστερης νεωτερικότητας. Στο πλαίσιο αυτό, ανιχνεύονται οι κοινωνικές διεργασίες που οδήγησαν στα καινοφανή φαινόμενα της μουσικής ζωής των αναπτυγμένων αστικών κοινωνιών στη διάρκεια του 20ού αιώνα. Αναλύονται οι προϋποθέσεις που συνέβαλαν στη διαμόρφωση της σύγχρονης μαζικής (απρόσωπης) μουσικής κουλτούρας και της ιδιότυπης σχέσης ανάμεσα στη συγκεκριμένη μορφή τέχνης και το σύστημα των μέσων μαζικής επικοινωνίας.

Στην Εισαγωγή αναλύονται μεθοδολογικά ζητήματα. Στο πρώτο κεφάλαιο εξετάζεται η έννοια του "μουσικού υλικού" από κοινωνιολογική άποψη και διερευνώνται ορισμένες από τις κοινωνικές λειτουργίες της μουσικής στις προβιομηχανικές κοινωνίες.

Στο δεύτερο κεφάλαιο το μουσικό υλικό συναρτάται με την ανθρώπινη δραστηριότητα. Στο πλαίσιο αυτό αναλύεται ο χαρακτήρας του μουσικού υλικού ως συμβατικού σημειακού συστήματος, το οποίο αποτελεί αντικείμενο της μουσικοποιητικής δραστηριότητας και ταυτόχρονα μέσο για την πραγματοποίηση της μουσικής επικοινωνίας. Η μέθοδος που εφαρμόζεται στηρίζεται στη βασική θέση για την επικοινωνία ως εγγενή ιδιότητα της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Το τρίτο κεφάλαιο πραγματεύεται την έννοια του μουσικού έργου και προσεγγίζει κοινωνιολογικά τις λειτουργίες του στο πλαίσιο της μουσικής ζωής. Η ανάλυση των μορφών ύπαρξης του μουσικού έργου και της εξέλιξής τους, χρησιμοποιείται ως εργαλείο για να διερευνηθούν οι βαθύτερες κοινωνικές ανακατατάξεις οι οποίες συνέβαλαν στη διαμόρφωση της σύγχρονης μουσικής ζωής στις αναπτυγμένες αστικές κοινωνίες και τελικά στη διαμόρφωση της πολιτισμικής κατάστασης που τις χαρακτηρίζει. Τέλος, προτείνεται μια πλουραλιστική προσέγγιση της έννοιας "μουσικό έργο", η οποία ανταποκρίνεται στην ιστορική υπέρβαση του πολιτισμικού μονοκεντρισμού.

Στο τέταρτο κεφάλαιο αναλύονται τα βασικά στοιχεία της νεωτερικής μουσικής ζωής. Αναλύονται ο διαχωρισμός της μουσικής επικοινωνίας και η ανάδειξή της σε αυτόνομη δραστηριότητα, καθώς και οι δομικές μεταβολές της μουσικής ζωής στις νεωτερικές κοινωνίες οι οποίες οδηγούν στην εμφάνιση και τη διαμόρφωση της μαζικής μουσικής κουλτούρας και της ιδιότυπης σχέσης της με τα μέσα μαζικής επικοινωνίας.

Στο πέμπτο κεφάλαιο προσεγγίζονται ορισμένα από τα καινοφανή φαινόμενα που παρουσιάζει ο μουσικός πολιτισμός στο τέλος του εικοστού αιώνα. Πιο συγκεκριμένα, αναλύεται η ιστορικότητα των αξιολογικών συστημάτων και η σχέση τους με την κοινωνική και πολιτισμική δυναμική. Αναδεικνύεται ο κοινωνικός χαρακτήρας της αισθητικής προτίμησης, των κωδίκων και των προτύπων της μουσικής συμπεριφοράς.

Τέλος, στα συμπεράσματα συνοψίζονται τα βασικά σημεία της ανάλυσης και περιγράφεται η οπτική από την οποία η μουσική - με τη διπλή της φύση ως ιδιότυπη μορφή επικοινωνίας και κοινωνικής δραστηριότητας - εκφράζει και ταυτόχρονα συγκροτεί με ιδιαίτερο τρόπο δομοκαθοριστικά στοιχεία της κοινωνικής πραγματικότητας.

Τελευταία ενημέρωση : 07 Νοεμβρίου 2016

• 

Στον τόμο: Πόλεμος, Προπαγάνδα και ΜΜΕ

Επιμέλεια: Γιώργος Πλειός
Αθήνα: Πολύτροπο

Περίληψη

Αν και η έρευνα για τις μη λεκτικές μορφές επικοινωνίας οι οποίες χρησιμοποιούνται για προπαγανδιστικούς σκοπούς ή για την πειθώ είναι αρκετά αναπτυγμένη, ωστόσο πολύ σπάνια περιλαμβάνει τη μουσική. Συνήθως, γίνονται κάποιες πολύ γενικόλογες αναφορές και οι αναλύσεις δεν μπαίνουν στις λεπτομέρειες, ώστε να φωτίσουν αυτές τις ιδιότυπες λειτουργίες και χρήσεις της μουσικής αφενός ως ηχητικού αποτελέσματος και αφετέρου από την πλευρά των αντίστοιχων λειτουργιών που επιτελούν οι θεσμοί για την παραγωγή και τη διανομή της.

Εξετάζοντας τη σχέση της μουσικής με την προπαγάνδα από τις δύο αυτές οπτικές, ή στα δύο αυτά επίπεδα, το άρθρο εστιάζει σε αυτό ακριβώς το κενό που παρατηρείται στην έρευνα. Παίρνοντας αποστάσεις από την απλουστευτική στρουκτουραλιστική αντίληψη για τη βιομηχανία των ηχογραφημάτων ως ιδεολογικό μηχανισμό, από τη θεωρία για τους πυλωρούς, αλλά και από ορισμένα κλασικά μοντέλα επικοινωνίας και ορισμένες θεωρίες για τα ακροατήρια, η μελέτη εξετάζει - ως προς το πρώτο επίπεδο - τη σχέση ανάμεσα στη μουσική και την προπαγάνδα από την οπτική της πλαισίωσης της επικοινωνίας - και ειδικότερα της μαζικής - μέσω της μουσικής. Πρόκειται για οπτική που έχει ήδη βρεθεί στο επίκεντρο κοινωνιολογικών ερευνών για τη μουσική ειδικά, αλλά και για τις τέχνες γενικότερα. Ως προς το δεύτερο επίπεδο, η μελέτη εξετάζει τη σχέση της μουσικής με την προπαγάνδα και την πειθώ από την άποψη των λειτουργιών που επιτελεί η βιομηχανία ηχογραφημάτων στο ευρύτερο πλαίσιο των θεσμών μαζικής επικοινωνίας (στο οποίο παρατηρείται σύγκλιση και συνέργεια διαφορετικών μέσων επικοινωνίας και δομών), καθώς και στο πλαίσιο της σχέσης της με την πολιτική, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης ή έντασης και συγκρούσεων.

Τελευταία ενημέρωση : 07 Νοεμβρίου 2016

Περίληψη

Το άρθρο παρουσιάζει την ανάπτυξη του επιγραμμικού ραδιοφώνου και σκιαγραφεί τα νέα ζητήματα που αναδύονται σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα (οικονομικό, πολιτικό, πολιτισμικό), καθώς αυτό το νέο μέσο επικοινωνίας συνδέεται από πολλές απόψεις με το ιστορικής σημασίας ερτζιανό ραδιόφωνο, όχι μόνο (και όχι κυρίως) από τεχνική-τεχνολογική σκοπιά, αλλά κυρίως από την άποψη των λειτουργιών που επιτελεί τόσο στο ειδικότερο πεδίο της ενημέρωσης, όσο και στο ευρύτερο πεδίο της παραγωγής πολιτισμού.

Τελευταία ενημέρωση : 17 Μαϊος 2023