Συνοπτική περιγραφή

Εξετάζεται η τέχνη ως μορφή επικοινωνίας και ως κοινωνική δραστηριότητα. Αναλύονται οι δομικές και λειτουργικές μεταβολές της στις νεωτερικές κοινωνίες και δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στα φαινόμενα που διαμορφώνονται στη λεγόμενη μετανεωτερική ή ύστερη νεωτερική κοινωνία.

Παρουσιάζονται οι σημαντικότερες θεωρητικές προσεγγίσεις των αισθητικών και καλλιτεχνικών λειτουργιών της μαζικής επικοινωνίας, καθώς και ορισμένα από τα κυριότερα καλλιτεχνικά ρεύματα από το τέλος του 19ου και στη διάρκεια του 20ού αιώνα.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις καλλιτεχνικές πρωτοπορίες και στη στάση τους απέναντι στη μαζική κουλτούρα. Αναλύονται η αισθητικοποίηση της μαζικής επικοινωνίας και η μαζικοποίηση της καλλιτεχνικής επικοινωνίας, καθώς και οι πολύπλευρες επιδράσεις που ασκούν τα μαζικά μέσα στη δημιουργία, την παραγωγή, τη διάδοση και την πρόσληψη καλλιτεχνικών αγαθών. Έμφαση δίνεται, επίσης, στη σχέση της τέχνης με τη διαφήμιση, στη βιομηχανία της αισθητικής προτίμησης, στη διαμόρφωση και τις λειτουργίες του star system, στη σχέση ανάμεσα στη μαζική επικοινωνία και τις συλλογικές αναπαραστάσεις για την τέχνη και τους καλλιτέχνες, καθώς και στη σύγκλιση ανάμεσα στις διαφορετικές μορφές καλλιτεχνικής επικοινωνίας.

Πρόσβαση στο υλικό του μαθήματος

Θεματολογία – διάγραμμα

Αναλυτικό διάγραμμα του μαθήματος και διαφάνειες των διαλέξεων μπορείτε να βρείτε στο σύστημα elearning.auth, η πρόσβαση στο οποίο απαιτεί όνομα χρήστη και κωδικό πρόσβασης. Ενημερωθείτε από τη βιβλιοθήκη του Τμήματος.

1. Εισαγωγή – οι τέχνες στο πλαίσιο της μαζικής επικοινωνίας
2. Βιομηχανίες πολιτισμού – θεωρίες επικοινωνίας
3. Η συζήτηση για την τεχνική αναπαραγωγή
4. "Υψηλή" τέχνη και μαζική κουλτούρα
5. Πολιτισμικοί διαχωρισμοί και καλλιτεχνική πρωτοπορία
6. Η καλλιτεχνική οικειοποίηση της μαζικής κουλτούρας
7. Η οικειοποίηση της τέχνης: τέχνη και διαφήμιση
8. Πλουραλισμός και μεταμοντερνισμός

Στόχοι του μαθήματος

• Να αναδείξει τη σημασία της καλλιτεχνικής επικοινωνίας και την πολυπλοκότητα των λειτουργιών της σε σχέση με το φαινόμενο της μαζικής επικοινωνίας, με έμφαση στα μέσα που χρησιμοποιούνται.
• Να επισημάνει τα συγγενή χαρακτηριστικά των διαφόρων μορφών τέχνης ως μορφών επικοινωνίας και τις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζουν στην ύστερη νεωτερικότητα.
• Να συμβάλει στην κατανόηση των σχέσεων ανάμεσα στην αισθητική, την ιδεολογία, την πολιτική και την οικονομία στο πεδίο της καλλιτεχνικής επικοινωνίας.
• Να συμβάλει στην κατανόηση της σημασίας που έχουν οι σχέσεις αυτές για την κοινωνική πρακτική, στο πλαίσιο των κοινωνιών στις οποίες κυριαρχεί η μαζική επικοινωνία.

Διδακτικά βοηθήματα

1. John Walker, Η Τέχνη στην Εποχή των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας. Θεσσαλονίκη: University Studio Press, 2010 (διατίθεται από τον Εύδοξο).
2. Ν. Βερνίκος, Σ. Δασκαλοπούλου, Φ. Μπαντιμαρούδης, Ν. Μπουμπάρης (επιμ.), Πολιτιστικές Βιομηχανίες. Διαδικασίες, Υπηρεσίες, Αγαθά. Αθήνα: Κριτική, 2005 (υπάρχουν αντίτυπα στη βιβλιοθήκη του Τμήματος, με κωδικό NX634.P655). Τα κεφάλαια:
   • Α. Μπούνια: "Τα Μουσεία ως Πολιτιστικές Βιομηχανίες: Θέματα και Προβληματισμοί - Μια Προκαταρκτική Συζήτηση" (σελ. 39-58).
   • Φ. Μπαντιμαρούδης, Ε. Πιτσάκη: "Η Ελληνική Βιομηχανία του Βιβλίου" (σελ. 109-125).
   • Ν. Μπουμπάρης: "Η Μουσική Βιομηχανία σε Μετάβαση" (σελ. 225-247).

Συμπληρωματική βιβλιογραφία/αρθρογραφία

• Walter Benjamin (1978), Δοκίμια για την Τέχνη. Αθήνα: Κάλβος. Κεφάλαιο: "Το Έργο Τέχνης στην Εποχή της Τεχνικής Αναπαραγωγιμότητάς του".
• Paul Oskar Kristeller (1951), "The Modern System of the Arts: A Study in the History of Aesthetics", part I. Journal of the History of Ideas, 12(4): 496-527.
• Paul Oskar Kristeller (1951), "The Modern System of the Arts: A Study in the History of Aesthetics", part II. Journal of the History of Ideas, 13(1): 17-46.
• William Goetzman (1993), "Accounting for Taste: Art and the Financial Markets over Three Centuries". The American Economic Review, 83(5): 1370-1376.
• Αλέξανδρος Μπαλτζής (2005), "Καλλιτεχνική Επικοινωνία, Μαζικά Μέσα και Δημοκρατία". Στο συλλογικό τόμο ΜΜΕ. Κοινωνία και Πολιτική. Ρόλος και Λειτουργίες στη Σύγχρονη Ελλάδα (επιμέλεια: Χρήστος Φραγκονικολόπουλος), σελ. 611-642. Αθήνα: Εκδόσεις Ι. Σιδέρης.
• Howard S. Becker (1984), Art Worlds. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
• Pierre Bourdieu (2006), Οι Κανόνες της Τέχνης. Αθήνα: Πατάκης.
• Chin Daryl (1991), "From Popular to Pop. The Arts in/of Commerce: Mass Media and the New Imagery". Performing Arts Journal, 13(1): 5-20.
• Joan Gibbons (2005), Art and Advertising. London, New York: I. B. Tauris.
• Susanne Janssen (1999), "Art Journalism and Cultural Change". Poetics, 26(5-6), 199, 329-348.
• Gemma Harries, Karin Wahl-Jorgensen (2007), "The culture of arts journalists. Elitists, saviors or manic depressives?". Journalism, 8(6): 619-639.
• John Ryan, Deborah A. Sim (1990), "When Art Becomes News: Portrayals of Art and Artists on Network Television News". Social Forces, 68(3): 869-889.
• Victoria Alexander (1996), "Pictures at an Exhibition. Conflicting Pressures in Museums and the Display of Art". The American Journal of Sociology, 101(4): 797-839.

Τρόπος βαθμολόγησης

Το μάθημα αξιολογείται με εξέταση στην ύλη που ανακοινώνεται κάθε φορά και πραγματοποιείται μέσω του e-learning. Για την εξοικείωση με τους διάφορους τύπους ερωτήσεων και το σύστημα, διατίθεται δοκιμαστική εξέταση στον φάκελο "Εξετάσεις", την οποία μπορούν οι φοιτητές να επαναλάβουν όσες φορές θέλουν. Δίνεται ένα σύνολο ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής, σωστού-λάθους και αντιστοίχισης. Πληροφορίες για την επόμενη εξεταστική περίοδο, τις ημερομηνίες εξέτασης και την εξεταστέα ύλη, μπορείτε να βρείτε στη σελίδα των ανακοινώσεων (εφόσον έχει βγει το σχετικό πρόγραμμα).