Συνοπτική περιγραφή

Αναλύονται οι κοινωνικές λειτουργίες της βιομηχανίας των ηχογραφημάτων ως συστήματος για την παραγωγή, τη διανομή και την κατανάλωση συμβολικών μορφών, το οποίο είναι άρρηκτα δεμένο με τις κοινωνικές μεταβολές και τη μαζικοποίηση της καλλιτεχνικής επικοινωνίας που παρατηρούνται στη νεωτερική κοινωνία.

Η ανάλυση επικεντρώνει στις σχέσεις της μουσικής βιομηχανίας με τις υποπολιτισμικές ταυτότητες και τις μειονοτικές κουλτούρες, αλλά και με την κυρίαρχη κουλτούρα. Στο πλαίσιο αυτό, αναλύονται η θέση και οι ρόλοι των μουσικών, η τυπολογία, η στρωμάτωση και οι ρόλοι του κοινού, οι κοινωνικές και ιδεολογικές λειτουργίες διαφορετικών ειδών λαϊκής, δημοφιλούς και μαζικής μουσικής, καθώς και οι ανακατατάξεις που παρατηρούνται στο σύστημα της μουσικής βιομηχανίας τις τελευταίες δεκαετίες. Οι ανακατατάξεις αυτές εξετάζονται ως συστατικό στοιχείο των ευρύτερων εξελίξεων οι οποίες λαμβάνουν χώρα στο πολιτισμικό πεδίο.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανάλυση του βιοτικού ύφους και των τρόπων ζωής που χαρακτηρίζουν τις ποικίλες μουσικές κουλτούρες, καθώς και στην αλληλεπίδραση της συγκεκριμένης πολιτιστικής βιομηχανίας με άλλους κοινωνικούς θεσμούς.

Το μάθημα ανήκει στον δεύτερο κύκλο, δεδομένου ότι πρόκειται για εξειδικευμένο αντικείμενο, η κατανόηση του οποίου προϋποθέτει ένα υπόβαθρο, διαμορφωμένο από μαθήματα των προηγούμενων εξαμήνων, όπως: ιστορικά μαθήματα (τόσο γενικά, όσο και ειδικότερα σε σχέση με τη μαζική επικοινωνία), θεωρία της επικοινωνίας, οικονομία των ΜΜΕ, κοινωνιολογία της μαζικής επικοινωνίας, κοινωνική ψυχολογία και ΜΜΕ.

Στόχοι του μαθήματος

• Η κατανόηση της σημασίας που έχει η οργάνωση της παραγωγής πολιτισμού στις σύγχρονες κοινωνίες, αλλά και της πολυπλοκότητας που παρουσιάζει η αλληλεπίδραση ανάμεσα στην παραγωγή της κουλτούρας και στην κουλτούρα της παραγωγής.
• Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο λειτουργούν τα συστήματα για την παραγωγή, διάδοση και πρόσληψη συμβολικών μορφών, στο πλαίσιο της λειτουργίας των κοινωνιών στις οποίες επικρατεί η μαζική επικοινωνία.
• Η κατανόηση των κοινωνικών, πολιτικών, αισθητικών και οικονομικών λειτουργιών της βιομηχανίας των ηχογραφημάτων.

Διδακτικό βοήθημα

Στην ελληνική αγορά δεν κυκλοφορεί κανένα βοήθημα, το οποίο να καλύπτει ικανοποιητικό μέρος της θεματολογίας του μαθήματος. Για το λόγο αυτό, προτείνεται σχετική αρθρογραφία από το διεθνή και τον τοπικό επιστημονικό τύπο ή συγκεκριμένα κεφάλαια από βιβλία.

Προτεινόμενη βιβλιογραφία/αρθρογραφία

Η προτεινόμενη βιβλιογραφία και αρθρογραφία τροποποιείται και εξατομικεύεται, ανάλογα με τις εργασίες που αναλαμβάνουν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες και την εκάστοτε θεματολογία. Η ακόλουθη βιβλιογραφία/αρθρογραφία είναι ενδεικτική. Η πρόσβαση σε ορισμένα κείμενα είναι δυνατή μέσω του δικτύου του ΑΠΘ, ενώ άλλα διατίθενται από τη βιβλιοθήκη:

• Reebee Garofalo (1999), "From Music Publishing to MP3: Music and Industry in the Twentieth Century". American Music, 17(3): 318-353.
• Keith Negus (1999), Music Genres and Corporate Cultures. London, New York: Routledge.
• Simon Frith (2001), "Ψυχαγωγία". Στο Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και Κοινωνία (επιμέλεια: James Curran, Michael Gurevitch), σελ. 230-253. Αθήνα: Πατάκης.
• Αλέξανδρος Μπαλτζής (2003), "Μουσική Ζωή και Εμπορευματικές Σχέσεις". Στο Η Αξία της Μουσικής Σήμερα. Η Μουσική μεταξύ Ουμανισμού και Εμπορευματοποίησης, σελ. 153-166. Αθήνα: Εκδόσεις Ορφέως/Περιοδικό Μουσικολογία.
• Νίκος Μπουμπάρης (2005), "Η Μουσική Βιομηχανία σε Μετάβαση". Στο Νικόλας Βερνίκος κ.ά., Πολιτιστικές Βιομηχανίες: Διαδικασίες, Υπηρεσίες, Αγαθά, σελ. 225-247. Αθήνα: Κριτική.
• David Hesmondhalgh (2005), "Subcultures, Scenes or Tribes? None of the Above". Journal of Youth Studies, 8(1): 21-40.
• Dick Hebdige (1988), Υπό-Κουλτούρα: Το Νόημα του Στυλ. Αθήνα: Γνώση.
• Tak Wing Chan & John H. Goldthorpe (2007), "Social Stratification and Cultural Consumption: Music in England". European Sociological Review, 23(1): 1-19.
• Marsha Siefert (1994), "The Audience at Home: The Early Recording Industry and the Marketing of Musical Taste". Στο Audiencemaking: How the Media Create the Audience (επιμέλεια: James S. Ettema & D. Charles Whitney), σελ. 186-214. Thousand Oaks, London, New Delhi: SAGE Publications.
• Theodor Adorno, Georges Simpson (1991), "Για τη Δημοφιλή Μουσική". Στο Τρία Κείμενα Μουσικής Κοινωνιολογίας (T. Adorno), σελ. 63-89. Αθήνα: Πρίσμα.
• Σάββας Πατσαλίδης (2000), "Η Μουσική Rap και η Ιδεολογία της Βίας και της Αντίστασης". Μουσικολογία, 12-13, σελ. 189-205.
• Wilfred Dolfsma (2004), "Consuming Pop Music/Constructing a Life World. The Advent of Pop Music". International Journal of Cultural Studies, 7(4): 421-440.
• John Markert (2001), "Sing a Song of Drug Use-Abuse: Four Decades of Drug Lyrics in Popular Music - From the Sixties through the Nineties". Sociological Inquiry, 71(2): 194-220.
• Ron Eyerman (2002), "Music in Movement: Cultural Politics and Old and New Social Movements". Qualitative Sociology, 25(3): 443-458.

Διαδικασία/Αξιολόγηση

Το μάθημα εξετάζεται με εργασίες 2.500-3.000 λέξεων, οι οποίες εκπονούνται σε συνεννόηση και συνεργασία με τον διδάσκοντα που πρέπει να πραγματοποιηθούν εγκαίρως (κατά την 9η-11η εβδομάδα). Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες επιλέγουν ελεύθερα το θέμα της εργασίας, με βάση το αντικείμενο του μαθήματος και τα θέματα που αναπτύσσονται και συζητούνται στη διάρκεια του εξαμήνου. Το εκάστοτε διάγραμμα του μαθήματος χρησιμεύει ως ένδειξη της θεματολογίας. Ο προσδιορισμός του συγκεκριμένου ζητήματος που θα διερευνηθεί σε κάθε εργασία, καθώς και η αναζήτηση της σχετικής αρθρογραφίας/βιβλιογραφίας πραγματοποιούνται σε συνεργασία με τον διδάσκοντα.

Κριτήρια βαθμολόγησης

Η βαθμολογία επηρεάζεται από τη συμμετοχή στην όλη διαδικασία του μαθήματος και της εκπόνησης της εργασίας (10%), αλλά το μεγαλύτερο ποσοστό (90%) προκύπτει από την αρτιότητα της εργασίας: συνεκτική και σαφής δομή, διατύπωση και λόγος που συνάδει με τα επιστημονικά αντικείμενα του μαθήματος και συνάφεια της εργασίας με αυτά, επιλογή και χρήση βιβλιογραφικών παραπομπών και αναφορών, καλή τεκμηρίωση. Για τις εργασίες, θα πρέπει να λαμβάνονται οπωσδήποτε υπόψη οι σχετικές προδιαγραφές που βρίσκονται στη σελίδα της διδασκαλίας.

Πληροφορίες για την επόμενη εξεταστική περίοδο, τις ημερομηνίες εξέτασης και παράδοσης των εργασιών, μπορείτε να βρείτε στη σελίδα των ανακοινώσεων (εφόσον έχει βγει το σχετικό πρόγραμμα).