 |
Καλώς ορίσατε στις ιστοσελίδες μου |
Στον τόμο: The Impact of Internet on the Mass Media in Europe, σελ. 65-76
Επιμέλεια: Nikos Leandros
Suffolk, UK: Abramis, 2006
Περίληψη
Αναλύεται η διαδικτυακή παρουσία του ραδιοφώνου στην περίπτωση της Ουγγαρίας, της Ελλάδας, αλλά και του ιδιότυπου διαδικτυακού ραδιοφώνου ARTEradio.com. Οι ιστότοποι αναλύθηκαν από την άποψη της εμφάνισής τους, των πληροφοριακών και ενημερωτικών κειμένων που περιλαμβάνουν, καθώς και του ηχητικού υλικού που ενδεχομένως διαθέτουν, των σχημάτων προσανατολισμού που υιοθετούν, καθώς και της παρουσίας ή της απουσίας προσπελάσιμων από το κοινό αρχείων με τα προγράμματά τους. Τα δείγματα που εξετάστηκαν, περιλαμβάνουν ιδιωτικούς και δημόσιους ραδιοσταθμούς, καθώς και ραδιοσταθμούς τοπικών κοινοτήτων. Περιλαμβάνουν επίσης ραδιοσταθμούς με εκπεμπόμενο και ραδιοσταθμούς με διαδικτυακό μόνο πρόγραμμα.
Με βάση την ανάλυση που πραγματοποιήθηκε, και η οποία αποτελεί μέρος ευρύτερου ερευνητικού προγράμματος, παρουσιάζονται οι βασικές λειτουργίες των ραδιοφωνικών ιστοτόπων, εξετάζονται οι σκοποί για τους οποίους δημιουργήθηκαν και οι τρόποι με τους οποίους χρησιμοποιούνται. Παράλληλα, προτείνεται ένα σχήμα για την ταξινόμησή τους. Η συγκριτική ανάλυση και η ταξινόμηση στηρίζονται στην προσπάθεια να κατανοηθεί εάν και κατά πόσο οι ραδιοσταθμοί αντιλαμβάνονται και αξιοποιούν το διαδίκτυο:
- με καινοτόμο τρόπο, δηλαδή ως νέο μέσο και κατά συνέπεια κατά πόσο παράγουν νέους τύπους περιεχομένου, αξιοποιούν νέες μορφές, νέα μοντέλα και νέα πρότυπα παραγωγής,
- από την άποψη της προσέγγισης νέων τμημάτων του ακροατηρίου, μεταφέροντας ήδη γνωστά και δοκιμασμένα πρότυπα παρουσίασης του περιεχομένου που παράγουν και διαδίδουν.
Το άρθρο περιγράφει το θεωρητικό πλαίσιο, την προσέγγιση που υιοθετήθηκε και τα εργαλεία ανάλυσης που χρησιμοποιήθηκαν. Στην περίπτωση της Ουγγαρίας αναλύθηκαν 36 ραδιοφωνικοί ιστότοποι, ενώ στην περίπτωση της Ελλάδας κατασκευάστηκε δείγμα 44 ραδιοφωνικών ιστοτόπων, αντιπροσωπευτικό ως προς την κατανομή των ραδιοσταθμών στους 51 νομούς. Η τυπολογία των ραδιοφωνικών ιστοτόπων αναδεικνύει τις βασικές λειτουργίες τις οποίες φαίνεται να επιτελούν και οι οποίες γίνονται περισσότερο σαφείς μέσω της σχετικής ανάλυσης.
Τα αποτελέσματα στην περίπτωση της Ελλάδας, δείχνουν ότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων το διαδίκτυο θεωρείται μάλλον ως ένα επιπλέον μέσο πρόσβασης στα ακροατήρια, με κατεστημένους τρόπους προσέγγισης, παρά ως νέα μορφή επικοινωνίας που θα μπορούσε να εμπλουτίσει το περιεχόμενο που παράγουν και διαδίδουν οι ραδιοσταθμοί.
Ανοικτά για μελλοντική έρευνα παραμένουν τα ερωτήματα για την ενδεχόμενη επιρροή των ραδιοφωνικών ιστοτόπων στις συνήθειες ακρόασης και στη μουσική κουλτούρα των ακροατηρίων γενικότερα.
Στον τόμο: Καινοτομίες και Προκλήσεις στα Ευρωπαϊκά ΜΜΕ, σελ. XVII-XXXI.
Επιμέλεια: Σοφία Καϊτατζή-Γουίτλοκ, Αλέξανδρος Μπαλτζής.
Θεσσαλονίκη: University Studio Press 2006.
Περίληψη
Στην εισαγωγή - πέρα από την παρουσίαση της λογικής με την οποία συγκροτήθηκαν τα διαφορετικά μέρη του τόμου - γίνεται επισκόπηση του ευρύτερου πλαισίου στο οποίο παρατηρούνται οι εξελίξεις στο πεδίο της μαζικής επικοινωνίας και των μέσων της. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις διαφοροποιήσεις, τις επιφυλάξεις και την ποικιλομορφία των στάσεων απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τους θεσμούς της, οι οποίες εκφράστηκαν και πολιτικά με τη διαφοροποιημένη αντιμετώπιση της Συνταγματικής Συνθήκης από τους πολίτες στις διάφορες χώρες.
Τονίζεται ότι η ερμηνεία της αμφιθυμίας των Ευρωπαίων πολιτών δεν μπορεί να είναι μονοσήμαντη και απλουστευτική, αφού τα δεδομένα των διαφορετικών περιπτώσεων δείχνουν ότι υπάρχει ποικιλία κινήτρων και παραγόντων που οδηγούν σε φαινομενικά παρόμοια αποτελέσματα. Θα πρέπει να λαμβάνονται επίσης υπόψη ο πολιτισμός και η κουλτούρα που θεωρούνται ιδιαίτερης σημασίας για τη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής ταυτότητας, η οποία - με τη σειρά της - αποτελεί προϋπόθεση για την ενίσχυση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Τέλος, διατυπώνονται ορισμένα από τα κεντρικά ερωτήματα για τις λειτουργίες των μέσων μαζικής επικοινωνίας υπό το φως της αλλαγής τόσο του "τεχνοοικονομικού" όσο και του πολιτισμικού παραδείγματος στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εν όψει της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Επιμέλεια: Σοφία Καϊτατζή-Γουίτλοκ, Αλέξανδρος Μπαλτζής
Θεσσαλονίκη: University Studio Press 2006
Περίληψη
Στο κεφάλαιο αυτό διερευνάται από κοινωνιολογική άποψη η σημασία της διαδραστικότητας και της μη γραμμικότητας για την καλλιτεχνική επικοινωνία στο περιβάλλον του διαδικτύου. Θεωρείται ότι η διαδικτυακή διαδραστικότητα και η μη γραμμικότητα είναι πιθανό να προκαλέσουν σημαντικές ποιοτικές μεταβολές στη δομή και τις λειτουργίες της καλλιτεχνικής επικοινωνίας. Η λογοτεχνία, η μουσική, ο κινηματογράφος, οι οπτικές και άλλες μορφές τέχνης επηρεάζονται από μεταβολές οι οποίες αφορούν τη δημιουργία και την παραγωγή, τη διάδοση και τη διανομή, καθώς και την πρόσληψη συμβολικών μορφών αισθητικής τάξης.
Στο πεδίο της δημιουργίας, η μη γραμμικότητα και η διαδραστικότητα οδήγησαν σε νέους τύπους καλλιτεχνικών έργων, θέτοντας μια σειρά από αισθητικά προβλήματα. Ταυτόχρονα, σε ένα δικτυακό περιβάλλον ελεύθερης πρόσβασης, οι αρχές αυτές επηρεάζουν τη διάδοση και την πρόσληψη των καλλιτεχνικών έργων, καθώς είναι πιθανό - υπό ορισμένες προϋποθέσεις - να ασκήσουν ιδιαίτερα ισχυρή επίδραση στις κατεστημένες δομές και τους θεσμούς της καλλιτεχνικής επικοινωνίας.
Ιδιαίτερα οι νέες μορφές διαδραστικότητας και μη γραμμικότητας που αναπτύσσονται κυρίως στο διαδίκτυο, θέτουν επίσης και μια σειρά από ζητήματα σχετικά με την εκπαιδευτική και πολιτιστική πολιτική, εφόσον σε τελική ανάλυση φέρνουν στο προσκήνιο τον αποδέκτη όχι ως ανώνυμη μονάδα - μέλος μιας απρόσωπης μάζας - αλλά ως προσωπικότητα που βιώνει ενεργά την αισθητική εμπειρία.
Acta Musicologica, τεύχος 1/2005 (LXXVII/1), σελ. 137-150
International Musicological Society
Basel, Kassel, London, New York, Praha: Bärenreiter
ISSN: 0001-6241
Περίληψη
Στο πρώτο μέρος του άρθρου σκιαγραφούνται τα βασικά χαρακτηριστικά της παγκοσμιοποίησης ως σύνθετου κοινωνικού φαινομένου και οι βασικές τάσεις προσέγγισής του από τους κοινωνικούς επιστήμονες. Το δεύτερο μέρος πραγματεύεται τις μεταβολές που οφείλονται στις τεχνολογικές εξελίξεις και οι οποίες πραγματοποιούνται σε ένα παγκοσμιοποιημένο σύστημα πραγμοποιημένων κοινωνικών σχέσεων. Διαπιστώνεται ότι οι θεσμικές μεταβολές οι οποίες αφορούν κυρίως την παραγωγή και τη διάδοση της μουσικής και οι δομικές αλλαγές της μουσικής επικοινωνίας, επιφέρουν μεταβολές στους τρόπους πρόσληψης του καλλιτεχνικού έργου. Μαζί με τη διαδικασία υπερπολιτισμού (transculturation), σε ένα περιβάλλον γενικευμένων πολιτισμικών ανταλλαγών, οι μεταβολές αυτές συνθέτουν ένα νέο πλαίσιο για τη μουσική δημιουργία. Στο τρίτο μέρος, αναλύονται οι ασυμμετρίες και οι αντινομίες οι οποίες προκύπτουν από την παγκοσμιοποίηση του μουσικού πολιτισμού. Υποστηρίζεται ότι η διαδικασία τυπικού εκδημοκρατισμού της μουσικής ζωής αποτελεί το βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα του σύγχρονου μουσικού πολιτισμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Η κατάσταση αυτή ευνοεί τη συνύπαρξη κινδύνων και ευκαιριών σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο. Υποστηρίζεται επίσης, ότι οι οικονομικές, πολιτισμικές και πολιτικές όψεις των εξελίξεων αυτών δεν μπορούν πλέον να διαχωριστούν. Στην πραγματικότητα, παγκοσμιοποίηση του μουσικού πολιτισμού σημαίνει παγκοσμιοποίηση των πραγμοποιημένων κοινωνικών σχέσεων στο πολιτισμικό πεδίο.
Στη διεθνή βιβλιογραφία, αυτό το διαπιστώνουν οι αναλύσεις των οικονομικών και πολιτισμικών συνεπειών που προκύπτουν από την εξάπλωση των παγκόσμιων βιομηχανικών συμπλεγμάτων πολυμέσων και του άνισου συστήματος των σχέσεων πνευματικής ιδιοκτησίας το οποίο έχουν εδραιώσει διεθνώς. Οι συνθήκες αυτές θέτουν ένα νέο πλαίσιο για τις λειτουργίες των μέσων μαζικής επικοινωνίας, ως μέσων για την αναπαραγωγή και διάδοση της μουσικής, αλλά και της τέχνης γενικότερα, και επομένως ως μέσων για τη διαχείριση αισθητικών αξιών. Ταυτόχρονα, διαπιστώνεται ότι οι υπό συζήτηση εξελίξεις διαμορφώνουν νέες δυνατότητες πολιτισμικής διάδρασης και αντίδρασης.
Η μελέτη αναφέρεται, επίσης, στις νέες προκλήσεις που παρουσιάζονται για την "κλασική" μουσικολογία, για την κοινωνιολογία της μουσικής, για τη θεωρία της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, αλλά και για την πολιτιστική και εκπαιδευτική πολιτική.
Επιμέλεια: Χρήστος Φραγκονικολόπουλος
Αθήνα: Εκδόσεις Ι. Σιδέρης 2005
Περίληψη
Στο άρθρο αυτό εξετάζεται η σχέση ανάμεσα στις τέχνες και το φαινόμενο της μαζικής επικοινωνίας, όπως διαμορφώνεται στη διάρκεια του εικοστού αιώνα στις αναπτυγμένες κοινωνίες, όπου τα μέσα μαζικής επικοινωνίας θεωρούνται κομβικής σημασίας για τη λειτουργία της δημοκρατίας. Το άρθρο στηρίζεται στην άποψη ότι οι τέχνες αποτελούν ιδιότυπες μορφές επικοινωνίας (σε αυτό αναφέρεται άλλωστε ο όρος "καλλιτεχνική επικοινωνία") και επομένως, η σχέση τους με τα συστήματα για την παραγωγή, τη διάδοση και την πρόσληψη συμβολικών μορφών σε μαζική κλίμακα είναι εγγενής. Στηρίζεται επίσης στην άποψη του N. Garnham, σύμφωνα με την οποία η κατανόηση των λειτουργιών που επιτελούν τα μέσα επικοινωνίας, καθώς και των τρόπων πολιτισμικής κατανάλωσης στο πλαίσιο των νεωτερικών κοινωνιών, αλλά και γενικότερα, στο πλαίσιο των εκάστοτε τρόπων παραγωγής και καταναγκασμού, προϋποθέτει ένα διευρυμένο ορισμό των μέσων αυτών, που δεν θα εστιάζει αποκλειστικά στα έντυπα, την τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Από αυτήν την οπτική, και εφόσον η συμβολική επικοινωνία θεωρείται ότι αποκτά κεντρική σημασία στην ύστερη νεωτερικότητα, θα ήταν εξαιρετικά περιοριστικό να παραβλέπονται οι λειτουργίες των τεχνών οι οποίες σχετίζονται τόσο με την κατασκευή όσο και με την υπονόμευση της συναίνεσης.
Σε αυτό το θεωρητικό πλαίσιο, εξετάζονται η διαμεσολάβηση και η μαζικότητα ως βασικά χαρακτηριστικά της καλλιτεχνικής επικοινωνίας στις νεωτερικές κοινωνίες. Η παραγωγή, η διάδοση και η πρόσληψη καλλιτεχνικών αγαθών σε μαζική κλίμακα, μέσω του πολύπλοκου συστήματος των θεσμών διαμεσολάβησης - που ο Howard Becker ονόμασε "κόσμο της τέχνης" - καθιστούν τις ασυμμετρίες στην ελευθερία επιλογής και στην πρόσβαση (σε πολιτισμικούς πόρους, σε κανάλια επικοινωνίας και σε καλλιτεχνικά αγαθά), πρόβλημα κομβικής σημασίας.
Για το λόγο αυτό, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις αντινομίες και τις αντιφάσεις που χαρακτηρίζουν την καλλιτεχνική επικοινωνία στις νεωτερικές κοινωνίες και οι οποίες δείχνουν ότι οι τέχνες δεν αποτελούν "αθώα στολίδια της ζωής", αλλά πεδία συμβολικής αντιπαράθεσης με ιδιαίτερα σημαντικές κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές προεκτάσεις.
Η ανάλυση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι ασυμμετρίες στην πρόσβαση και στην ελευθερία επιλογής - τόσο για τους καλλιτέχνες όσο και για το κοινό - δεν σχετίζονται μόνο με τους θεσμούς διαμεσολάβησης, αλλά επίσης με την πολιτιστική και την εκπαιδευτική πολιτική. Σε αυτό το πλαίσιο, υποστηρίζεται ότι η χειραφέτηση και η δημοκρατία στο πεδίο της καλλιτεχνικής επικοινωνίας δεν επιτυγχάνονται όταν απλώς μεγαλύτερες μερίδες του πληθυσμού αποκτούν πρόσβαση σε περισσότερα καλλιτεχνικά αγαθά, αλλά όταν καλλιεργούνται και ενθαρρύνονται συστηματικά η αυτόνομη καλλιτεχνική επικοινωνία και η ενεργή συμμετοχή του κοινού, με την ιδιότητα πρωτίστως του πολίτη και δευτερευόντως του καταναλωτή, και όχι το αντίστροφο.
