Συνοπτική περιγραφή

Το μάθημα πραγματεύεται θεωρίες και εμπειρικές έρευνες για το κοινό, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε εκείνες που λαμβάνουν υπόψη τον πρωτοφανή κατακερματισμό του και αναλύουν την προτίμηση και την πρόσληψη του πολιτιστικού και άλλου περιεχομένου, καθώς και τους παράγοντες που τις επηρεάζουν, πηγαίνοντας πέρα από τα βασικά κοινωνικά και δημογραφικά χαρακτηριστικά.

Εστιάζει ιδιαίτερα στις θεωρίες και τις έρευνες, που αναπτύσσονται από τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 στο πλαίσιο των πολιτισμικών σπουδών και των κοινωνιολογικών αναλύσεων, για τους τρόπους με τους οποίους οι διαφορετικές κατηγορίες κοινού προσλαμβάνουν και ερμηνεύουν τα μηνύματα στο πεδίο της δημόσιας επικοινωνίας, αξιοποιώντας τα για να διαμορφώσουν ιδέες, αξίες και πεποιθήσεις τις οποίες εσωτερικεύουν.

Με την ενεργή συμμετοχή των φοιτητών στην παρουσίαση, συζήτηση και ανάλυση ποικίλων θεωριών και κυρίως των εμπειρικών ερευνών στις οποίες στηρίζονται ή με τις οποίες ελέγχονται, επιδιώκεται η κατανόηση των βασικών θεωρητικών κατασκευών και ταυτόχρονα η άσκηση στην επεξεργασία τους, ώστε να καταστούν λειτουργικές για τις ανάγκες των ερευνών του κοινού των μέσων επικοινωνίας, των πολιτιστικών οργανισμών και των βιομηχανιών του πολιτισμού. Σε αυτό το πλαίσιο, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες ασκούνται στην παραγωγή εμπειρικά παρατηρήσιμων και μετρήσιμων δεικτών, με τη βοήθεια των οποίων ανιχνεύονται και ερευνώνται οι επιμέρους σύνθετες έννοιες που απαρτίζουν τις διάφορες θεωρητικές και ερευνητικές προσεγγίσεις του κοινού.

Παράλληλα, ασκούνται στην αποσαφήνιση και την παραγωγή κριτηρίων για την ανίχνευση ιδιαίτερων χαρακτηριστικών με τη βοήθεια των οποίων μπορεί να γίνει τμηματοποίηση του κοινού για τις ανάγκες και τους σκοπούς των εκστρατειών επικοινωνίας, των δημοσίων σχέσεων και του σχεδιασμού ενεργειών και δράσεων για την ανάπτυξή του.

Ενδεικτικό διάγραμμα

1. Οι έρευνες κοινού, η παραγωγή δεικτών και η τμηματοποίηση (εβδομάδα 1)
2. Θεωρία της ομολογίας και της διάκρισης (εβδομάδες 2 & 3)
3. Οι πολιτισμικοί παμφάγοι (εβδομάδες 4 & 5)
4. Κωδικοποίηση/αποκωδικοποίηση (εβδομάδες 6, 7 & 8)
5. Το κοινό ως εμπόρευμα, ως καταναλωτής και ως παραγωγός (εβδομάδες 9 & 10)
6. Από τους πολίτες στους καταναλωτές: τμηματοποίηση και στόχευση (εβδομάδες 11 & 12)
7. Παρουσίαση-συζήτηση επεξεργασμένων δεικτών και εργαλείων έρευνας κοινού (εβδομάδα 13)

Στόχοι του μαθήματος

• Να μπορούν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες να προσδιορίζουν και να αναγνωρίζουν τους διαφορετικούς τρόπους θεώρησης του κοινού
• Να προσαρμόζουν κατάλληλα τις θεωρητικές προσεγγίσεις στην ερευνητική πρακτική, καθώς και στην προσπάθεια κατανόησης του κοινού στο οποίο απευθύνονται μέσω εκστρατειών επικοινωνίας, μέσω των δημοσίων σχέσεων, αλλά και με ενέργειες ή δράσεις για την ανάπτυξή του
• Να πραγματοποιούν τμηματοποίηση του κοινού, δηλαδή να ορίζουν τις κατηγορίες στις οποίες απευθύνονται και να αναγνωρίζουν τα βασικά τους χαρακτηριστικά
• Να προσδιορίζουν με σαφήνεια και ακρίβεια τους στόχους εκστρατειών επικοινωνίας και άλλων επικοινωνιακών ενεργειών, σε συνάρτηση με τις κατηγορίες κοινού στις οποίες απευθύνονται
• Να σχεδιάζουν έρευνες και μελέτες προσαρμοσμένες κατάλληλα και ανάλογα με (α) την κατηγορία ή τις κατηγορίες κοινού στις οποίες απευθύνονται και (β) την προσέγγιση ή τις προσεγγίσεις που επιλέγουν

Βιβλιογραφία/αρθρογραφία

Η πρόσβαση σε ορισμένα άρθρα είναι δυνατή μέσω του δικτύου του ΑΠΘ. Τα βιβλία υπάρχουν στη βιβλιοθήκη του Τμήματος και σε άλλες βιβλιοθήκες του ΑΠΘ. Τα άρθρα παρουσιάζονται με τη σειρά με την οποία συζητιούνται στο μάθημα. Προτείνεται επίσης συμπληρωματική βιβλιογραφία και αρθρογραφία, ανάλογα με τις εργασίες.

1. Abercrombie, N., & Longhurst, B. (1998). Audiences: A sociological theory of performance and imagination. London, Thousand Oaks, New Delhi: SAGE Publications.
2. Bourdieu, P. (2002). Η διάκριση: κοινωνική κριτική της καλαισθητικής κρίσης. Αθήνα: Πατάκης.
3. Butsch, R. (2001). Class and audience effects: A history of research on movies, radio, and television. Journal of Popular Film and Television, 29(3), 112–120.
4. Butsch, R., & Livingstone, S. (2014). Meanings of audiences. Comparative discourses. London, New York: Routledge.
5. Corner, J. (2001). Επανεκτίμηση της πρόσληψης: στόχοι, έννοιες και μέθοδοι. Στο J. Curran, & M. Gurevitch (Επιμ.), Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και Κοινωνία (σελ. 393–426). Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.
6. Cover, R. (2006). Audience inter/active: Interactive media, narrative control and reconceiving audience history. New Media and Society, 8(1), 139–158.
7. Fiske, J., & Dawson, R. (2018). Audiencing violence: Watching homeless men watch Die Hard. Στο J. Hay, L. Grossberg, & E. Wartella (Επιμ.), The Audience and its Landscape (σελ. 297–316). New York, London: Routledge.
8. Garnham, N. (2003). Τα ακροατήρια. Στο N. Garnham, Χειραφέτηση και νεωτερικότητα: Ο ρόλος των μέσων μαζικής επικοινωνίας (σελ. 174–213, κεφ. 6). Αθήνα: Εκδόσεις Κατανιώτη.
9. Hall, S. (1980). Encoding/decoding. Στο S. Hall, S. Hall, D. Hobson, A. Lowe, & P. Willis (Επιμ.), Culture, Media, Language: Working Papers in Cultural Studies, 1972-79 (σελ. 117–127). London, New York: Routledge, Centre for Contemporary Cultural Studies.
10. Hay, J., Grossberg, L., & Wartella, E. (2018). The audience and its landscape. New York, London: Routledge.
11. Hill, L., O’Sullivan, C., O’Sullivan, T., & Whitehead, B. (2018). Developing audiences. Στο L. Hill, C. O’Sullivan, T. O’Sullivan, & B. Whitehead, Creative arts marketing (3η έκδ., σελ. 28–55, κεφ. 2). London, New York: Routledge.
12. Hornik, R. C. (2013). Why can’t we sell human rights like we sell soap? Στο R. E. Rice, & C. K. Atkin (Επιμ.), Public Communication Campaigns (4η έκδ., σελ. 34–49). London: SAGE.
13. Katz-Gerro, T. (2004). Cultural consumption research: Review of methodology, theory, and consequence. International Review of Sociology, 14(1), 11–29.
14. Kemp, E., & Poole, S. M. (2016). Arts audiences: Establishing a gateway to audience development and engagement. Journal of Arts Management Law and Society, 46(2), 53–62.
15. Livingstone, S. (1998). Audience research at the crossroads: The ‘implied audience’ in media and cultural theory. European Journal of Cultural Studies, 1(2), 193–217.
16. Livingstone, S. (2004). The challenge of changing audiences: Or, what is the audience researcher to do in the age of the Internet? European Journal of Communication, 19(1), 75–86.
17. Livingstone, S. (Επιμ.). (2005). Audiences and publics: When cultural engagement matters for the public sphere. Bristol (UK), Portland (OR, USA): Intellect Books.
18. Livingstone, S. (2013). The participation paradigm in audience research. Communication Review, 16(1-2), 21–30.
19. McQuail, D. (2013). The media audience: A brief biography – stages of growth or paradigm change? The Communication Review, 16(1-2), 9–20.
20. Morley, D. (2006). Unanswered questions in audience research. The Communication Review, 9(2), 101–121.
21. Napoli, P. M. (2016). The audience as product, consumer, and producer in the contemporary media marketplace. Στο G. F. Lowe, & C. Brown (Επιμ.), Managing media firms and industries: What’s so special about media management? (σελ. 261–275). Cham, Heidelberg, New York, Dordrecht, London: Springer International Publishing.
22. Nightingale, V. (Επιμ.). (2011). The handbook of media audiences. Oxford (UK): Wiley-Blackwell.
23. Peterson, R. A. (1992). Understanding audience segmentation: From elite and mass to omnivore and univore. Poetics, 21(4), 243–258.
24. Seaman, W. R. (1992). Active audience theory: Pointless populism. Media, Culture & Society, 14(2), 301–311.
     
25. Βιδάλη, Μ. (2012). Η τέχνη της φιλοτεχνίας. Κοινωνικές Επιστήμες, 1, 18–63.
26. Εμμανουήλ, Δ. (2016). Πρότυπα πολιτιστικής κατανάλωσης και κοινωνική διαστρωμάτωση στην Αθήνα: μερικές γενικές παρατηρήσεις για την ελληνική περίπτωση. Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 146, 189–228.
27. Εμμανουήλ, Δ., Καυταντζόγλου, Ρ., & Σουλιώτης, Ν. (2016). Εισαγωγή: Κοινωνικές τάξεις και πολιτιστική κατανάλωση – μια πολλαπλά επίμαχη σχέση. Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 146.
28. Μπαντιμαρούδης, Φ. (2011). Πολιτιστική επικοινωνία: οργανισμοί, θεωρίες, μέσα. Αθήνα: Κριτική.
29. Παναγιωτόπουλος, Ν., & Βιδάλη, Μ. (2012). Ο κόσμος των παραστάσεων: Ο κοινωνικός χώρος του κοινού των θεάτρων. Κοινωνικές Επιστήμες, 1, 65–92.
30. Παναγιωτόπουλος, Ν., & Βιδάλη, Μ. (2015). Ο κόσμος των παραστάσεων: Ο κοινωνικός χώρος του κοινού του χορού. Κοινωνικές Επιστήμες, 6, 82–123.

Διαδικασία μαθήματος/Τρόπος αξιολόγησης

Το μάθημα είναι σεμιναριακού χαρακτήρα και διεξάγεται κυρίως με συζητήσεις πάνω στη σχετική αρθρογραφία και βιβλιογραφία. Οι συζητήσεις, εκτός από την ανάλυση των συγκεκριμένων κειμένων και τη συστηματική προσέγγιση των θεωριών για το κοινό και ερευνών κοινού, έχουν ως στόχο την αποσαφήνιση μεταβλητών που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν σε αντίστοιχες εμπειρικές έρευνες, ώστε να είναι δυνατή η εκπόνηση σχεδίου έρευνας στο πεδίο αυτό. Η διαδικασία του μαθήματος περιλαμβάνει την ανοικτή συζήτηση με τουλάχιστον ένα στέλεχος πολιτιστικού οργανισμού σχετικά με την τμηματοποίηση του κοινού, καθώς και την ανάλυση ερωτηματολογίων από πραγματικές έρευνες, σχετικές με το αντικείμενο. Το μάθημα αξιολογείται με βάση:

• Τη συμμετοχή στις συζητήσεις (20%)
• Πρόοδο (2.500-3.000 λέξεις) που θα πρέπει να υποβληθεί μέχρι την 10η-11η εβδομάδα και η οποία αποτελεί τη βιβλιογραφική επισκόπηση σχεδίου έρευνας (30%)
• Γραπτή εργασία (5.000-6.000 λέξεις, χωρίς τις βιβλιογραφικές αναφορές) η οποία συνίσταται στην εκπόνηση σχεδίου έρευνας πάνω σε σχετικό αντικείμενο και με συγκεκριμένα ερωτήματα και υποθέσεις (50%)

Πληροφορίες για την επόμενη εξεταστική περίοδο και την προθεσμία υποβολής της τελικής εργασίας μπορείτε να βρείτε στη σελίδα των ανακοινώσεων (εφόσον έχει βγει το σχετικό πρόγραμμα).