Καλώς ορίσατε στις ιστοσελίδες μου

Περίληψη

Στόχος της ανακοίνωσης είναι να φέρει στο προσκήνιο τη συζήτηση για την εργασία στους κλάδους του πολιτισμού και της δημιουργικής οικονομίας. Η πολιτισμική στροφή στη σκέψη για την ανάπτυξη και η πολιτική ρητορική για την κοινωνία της γνώσης και της πληροφορίας, καλλιέργησαν από τα μέσα της δεκαετίας του ενενήντα την υπόσχεση ενός νέου κόσμου, όπου η δημιουργική εργασία θα ήταν ιδιαίτερα ευνοημένη και ενισχυμένη. Ωστόσο, όπως προκύπτει από αναλύσεις της δημιουργικής εργασίας και των αγορών της, οι κοινωνικές ανισότητες παραμένουν συστημικό χαρακτηριστικό των πολιτιστικών και δημιουργικών βιομηχανιών.

Λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες της τρέχουσας οικονομικής ύφεσης, η ανακοίνωση εστιάζει αφενός στην πολιτική για την πολιτιστική και δημιουργική εργασία. Αφετέρου, εστιάζει στον τρόπο που οι εργαζόμενοι στους αντίστοιχους κλάδους – και ιδιαίτερα οι νέοι – προσπαθούν να διαχειριστούν τις αντιφάσεις που αντιμετωπίζουν, σε ένα περιβάλλον όπου τα δομικά χαρακτηριστικά της καλλιτεχνικής εργασίας έχουν γενικευτεί, με αποτέλεσμα να αυξάνονται διαρκώς οι ευάλωτες κατηγορίες εργαζομένων.

Σε εθνικό, αλλά και ευρωπαϊκό πολιτικό επίπεδο, προς το παρόν δεν διαπιστώνεται πρόθεση να γίνει σοβαρή συζήτηση για την αβεβαιότητα, την επισφάλεια και όλα τα στοιχεία που καθιστούν ιδιαίτερα ευάλωτους τους καλλιτέχνες ως εργαζόμενους ή γενικά τους εργαζόμενους στη λεγόμενη δημιουργική οικονομία. Εξάλλου, ενώ οι ιδιομορφίες της δημιουργικής εργασίας είναι γνωστές από δεκάδες αναλύσεις και έρευνες, η πολιτική για τους κλάδους του πολιτισμού, δεν τις λαμβάνει υπόψη, παρά τις σχετικές γνωμοδοτήσεις και εκθέσεις συμβουλευτικών οργάνων και επιτροπών, όπως η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή ή η Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το δεύτερο στοιχείο που δεν λαμβάνεται υπόψη στους πολιτικούς σχεδιασμούς για τη θέση του πολιτισμού στη νέα οικονομία, είναι οι γενικές τάσεις που έχουν παρατηρηθεί και οι ευρύτερες συνέπειές τους.

Η αδυναμία να αναγνωριστούν οι πρόδηλες κοινωνικές ανισότητες στο πεδίο της δημιουργικής εργασίας, αναδεικνύει τους περιορισμούς μιας πολιτικής για τη δημιουργική οικονομία, η οποία εστιάζει μυωπικά στην ανάπτυξη δεξιοτήτων που καθιστούν άμεσα "απασχολήσιμους" τους εργαζόμενους. Αυτή η αδυναμία, όμως, συνεπάγεται απουσία πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση των προκλήσεων σε μια σειρά από δημιουργικούς κλάδους. Με τις ιδιαιτερότητες και τις ιδιομορφίες που την διακρίνουν, η εργασία των καλλιτεχνών και άλλων δημιουργικών εργαζόμενων, αποτελεί ίσως μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την πολιτική στον τομέα αυτό.

Όσο, όμως, οι προκλήσεις δεν αντιμετωπίζονται με πολιτικά μέσα, τόσο υπονομεύεται τελικά η ίδια η δημιουργικότητα, επειδή με την εσωτερίκευση των ασυμμετριών και των κοινωνικών ανισοτήτων, υπονομεύεται η ικανότητα των δημιουργών να θεωρούν με κριτικό τρόπο όχι μόνο την πραγματικότητα που τους περιβάλλει, αλλά επίσης τη θέση τους και τους ρόλους που αναλαμβάνουν μέσα σε αυτήν. Τελικά, η καλλιτεχνική εργασία μετατρέπεται σε μηχανισμό κοινωνικής ενσωμάτωσης. Αυτήν την πρόκληση, η κυρίαρχη πολιτική σε ευρωπαϊκό, αλλά και εθνικό επίπεδο, φαίνεται προς το παρόν απρόθυμη να την αντιμετωπίσει. Για το λόγο αυτό, είναι αναγκαίο να αναπτυχθεί η συζήτηση για την πολιτιστική και δημιουργική εργασία.

Τελευταία ενημέρωση : 07 Νοεμβρίου 2016

Περίληψη

Αναλύονται οι πολυδιάστατες σχέσεις και αλληλεπιδράσεις των μουσείων με τις τοπικές και εθνικές κοινωνίες. Τίθενται προς συζήτηση ορισμένοι ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες που μπορεί να ενισχύουν ή να αποδυναμώνουν κάθε προσπάθεια για συμβολή των οργανισμών αυτών στην κοινωνική ένταξη, όχι μόνο μερίδων του κοινού, αλλά και των δημιουργών. Τα μουσεία, ακόμη και αν το επιδιώξουν, δεν μπορούν να είναι "κλειστοί" οργανισμοί, επειδή:

• Διαχειρίζονται πόρους, έχουν κύκλο εργασιών, δημιουργούν εισόδημα και προκαλούν δαπάνη συμμετέχοντας στο ΑΕΠ.
• Παράγουν και διαχειρίζονται γνώση με το επιστημονικό προσωπικό που απασχολούν.
• Εφαρμόζουν, αλλά και παράγουν καινοτομίες, όχι μόνο στον τομέα της τεχνολογίας, αλλά και στον τομέα της έρευνας ως παραγωγοί γνώσης, στον τομέα της διοίκησης με νέα μοντέλα που αξιοποιούν, καθώς και στον τομέα της πρόσβασης του κοινού με καινοτόμες δράσεις και πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν.
• Ως χώροι εργασίας, διαχειρίζονται τη διαφορετικότητα ως προς το φύλο, τη φυλή, την εθνότητα, την κοινωνική τάξη, κ.λπ.
• Διαχειρίζονται την πρόσβαση του κοινού σε πολιτισμικούς πόρους, αλλά και των δημιουργών στο κοινό, ως θεσμοί διαμεσολάβησης.
• Διαχειρίζονται την συλλογική μνήμη και αποτελούν αυθεντίες της ερμηνείας.
• Αποτελούν αντικείμενο πολιτικής ρύθμισης, από την οποία εξαρτάται το περιθώριο των πρωτοβουλιών και των δράσεων που μπορούν να αναπτύξουν.

Σε όλα τα παραπάνω επίπεδα και ανεξάρτητα από τη στρατηγική που επιλέγουν ή το μοντέλο διοίκησης που υιοθετούν, τα μουσεία κάνουν επιλογές οι οποίες σχετίζονται – άλλες άμεσα και άλλες έμμεσα – με διάφορες διαστάσεις τους κοινωνικού αποκλεισμού. Μπορούν, στο περιθώριο που έχουν, να συμβάλλουν λιγότερο ή περισσότερο στην κοινωνική ένταξη.

Παράλληλα, μια σειρά από ενδογενείς, αλλά και εξωγενείς παράγοντες προσδιορίζουν τα μουσεία ως κατεξοχήν θεσμούς αποκλεισμού, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχουν καμία δυνατότητα άμβλυνσης του χαρακτηριστικού αυτού γνωρίσματος που τα διακρίνει ως θεσμούς πολιτιστικής ταυτότητας. Σε κάθε περίπτωση, όποιο και αν είναι το όραμα οποιουδήποτε μουσείου, τα περιθώρια της δραστηριοποίησής του εξαρτώνται από την πραγματικότητα των ενδογενών του περιορισμών, αλλά και από εκείνους που ορίζει το δόγμα "ανάπτυξη μέσω λιτότητας".

Τελευταία ενημέρωση : 29 Ιουλίου 2023

Περίληψη

Η ανακοίνωση παρουσιάζει τα αποτελέσματα έρευνας που ξεκίνησε στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την υποβολή πρότασης σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα από τα πανεπιστήμια του Poznan (Πολωνία), του Westminster (Αγγλία), της Valencia (Ισπανία), του ΑΠΘ και του ΠΑΜΑΚ, αλλά συνεχίστηκε ως ανεξάρτητη και ένα μέρος της βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Πρόκειται για μελέτη με αντικείμενο τις αγορές καλλιτεχνικής εργασίας στην περίοδο της τρέχουσας οικονομικής ύφεσης, που δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην περίπτωση των νέων καλλιτεχνών. Μετά από αναθεώρηση και συμπληρωματική επεξεργασία, η ανακοίνωση δημοσιεύτηκε ως κεφάλαιο σε συλλογικό τόμο (βλ. αναλυτικότερα εδώ).

Τελευταία ενημέρωση : 06 Φεβρουαρίου 2017

Περίληψη

Στην ανακοίνωση συνοψίζονται οι σημαντικότερες μεταβολές που έχουν συντελεστεί ως προς τις συνθήκες στις οποίες δημιουργούνται και τους θεσμούς μέσω των οποίων κυκλοφορούν τα εικαστικά έργα στην παγκόσμια και παγκοσμιοποιημένη αγορά σύγχρονης τέχνης. Διαπιστώνεται ότι τα βασικά χαρακτηριστικά του φαινομένου της παγκοσμιοποίησης, όπως η γενίκευση της αλληλεξάρτησης, η πρωτοφανής επιτάχυνση των αλληλεπιδράσεων, η "αποτοπικοποίηση" και η αλληλοδιείσδυση τοπικού και παγκόσμιου, σε συνδυασμό με την επικράτηση του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου στο ευρύτερο σύστημα παραγωγής, έχουν επιφέρει δομικές μεταβολές στην παγκόσμια αγορά τέχνης και κατ' επέκταση στον κόσμο της τέχνης συνολικά.

Ακολουθώντας την ανάλυση της Diane Crane και άλλων για τις αλλαγές που παρατηρούνται τις τελευταίες δεκαετίες, με την ανάδειξη του κομβικού ρόλου ενός πολύ μικρού συνόλου υπερσυλλεκτών και ελάχιστων κέντρων κυκλοφορίας των έργων της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας, διαπιστώνεται ότι στον κόσμο της τέχνης έχουν συντελεστεί σημαντικές λειτουργικές μεταβολές. Ως αποτέλεσμα σημαντικών μεταβολών στην πολιτιστική πολιτική σε τοπικό επίπεδο, έχουν υποβαθμιστεί παραδοσιακοί θεσμοί νομιμοποίησης, προστασίας και διάδοσης, όπως τα μουσεία, οι κριτικοί και οι καλλιτεχνικές κοινότητες. Η εξέλιξη αυτή έχει συμβάλει στην ανάπτυξη μιας ιδιότυπης μορφής "χρηματιστικοποίησης" του κόσμου της τέχνης σε παγκόσμιο επίπεδο.

Πρόκειται για συνθήκες στις οποίες δημιουργούνται εύλογα ερωτήματα, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ότι η καλλιτεχνική δημιουργία του παρόντος αποτελεί την πολιτιστική κληρονομιά του μέλλοντος. Με δεδομένο ότι η κυκλοφορία των έργων τέχνης περιορίζεται πλέον σε έναν πολύ στενό κύκλο πάμπλουτων υπερσυλλεκτών, ελάχιστων ισχυρών εμπόρων τέχνης και λίγων οίκων δημοπρασιών και διεθνών εκθέσεων, αλλά και με δεδομένο ότι στις νέες συνθήκες καθίστανται ασαφείς πολλοί από τους παραδοσιακούς διαχωρισμούς, τα ερωτήματα που δημιουργούνται δεν αφορούν μόνο την ελευθερία πρόσβασης στην τέχνη και την μελλοντική της διασφάλιση, την ενίσχυση της πολιτιστικής ανάπτυξης και τη στήριξη της σύγχρονης δημιουργίας (ιδιαίτερα σε συνθήκες όπου κυριαρχεί η νεοφιλελεύθερη αντίληψη για τον πολιτισμό), αλλά και την προστασία των δικαιωμάτων των ίδιων των καλλιτεχνών. Αφορούν, επίσης, τις διαφορετικές θέσεις για τη διευθέτηση και τη ρύθμιση του παγκόσμιου εμπορίου των πολιτιστικών αγαθών, καθώς και την επιχειρηματολογία στην οποία στηρίζονται.

Τελευταία ενημέρωση : 29 Ιουλίου 2023