Μουσικολογία, 10-11/1998, σελ. 148-157
Αθήνα: Εκδόσεις Νήσος
ISSN 1012-0203
Περίληψη
Στο κείμενο αυτό ανιχνεύονται οι καταβολές της κοινωνιολογικής μεθόδου που ανέπτυξε ο K. Blaukopf για την προσέγγιση της μουσικής ως ενός από τα σημαντικότερα συστατικά στοιχεία του σύγχρονου πολιτισμού - στο πλαίσιο των μεταβολών που επήλθαν με την εμφάνιση και την ανάπτυξη της τεχνολογίας και των σύγχρονων μέσων μαζικής επικοινωνίας.
Παρουσιάζεται και αναλύεται κριτικά η βασική έννοια στην κοινωνιολογία της μουσικής του K. Blaukopf. Πρόκειται για την έννοια "μετάλλαξη" της μουσικής συμπεριφοράς, όπως αυτή αναπτύσσεται στο ώριμο έργο του "Musik im Wandel der Gesellschaft", που εκδόθηκε το 1982. Διερευνώνται οι μεθοδολογικές καταβολές της έννοιας αυτής και καταδεικνύεται η σημαντική συμβολή του K. Blaukopf στην ανάπτυξη της κοινωνιολογίας της μουσικής στο πεδίο της θεωρίας, στο πεδίο της εμπειρικής έρευνας και στο πεδίο της εφαρμογής στην κοινωνική και πολιτική πρακτική που ακολουθείται στον τομέα του πολιτισμού.
Ο K. Blaukopf προβαίνει σε μια μεθοδολογική σύνθεση, προκειμένου να προσεγγίσει κοινωνιολογικά τη μουσική και τις μεταβολές της. Κυριότεροι άξονες της σύνθεσης αυτής είναι η μέθοδος του Max Weber και η μέθοδος που διαμόρφωσαν οι K. Marx και F. Engels και στη συνέχεια ανέπτυξε ο Antonio Labriola με τη θεωρία των παραγόντων. Βασική θέση του K. Blaukopf είναι ότι η προσέγγιση της μουσικής θα πρέπει να ξεκινά από τη μελέτη της ίδιας της μουσικής πράξης και όχι από κάποιες προκατασκευασμένες κατηγορίες. Στη μεθοδολογική σύνθεση που επεξεργάζεται ο Blaukopf διακρίνονται δύο στοιχεία τα οποία θεωρούνται ιδιαίτερα σημαντικά. Πρώτο, εφαρμόζοντας τη διαλεκτική προσέγγιση της κοινωνικής πραγματικότητας με τη θεωρία των παραγόντων, αποφεύγει τον αναγωγισμό (οικονομικό, τεχνολογικό ή άλλης μορφής). Δεύτερο, αποφεύγει να διαμορφώσει μια γενική τελεολογική αντίληψη για τη μουσική και τις μεταβολές της, η οποία παραβλέπει τις ιδιαιτερότητες του εκάστοτε μουσικού πολιτισμού. Ειδικά το δεύτερο στοιχείο θεωρείται σημαντικό και από την άποψη της σύγχρονης πολιτισμικής κατάστασης.
