Στον τόμο: Θεσσαλονίκη και Φιλιππούπολη σε Παράλληλους Δρόμους. Ιστορία, Τέχνη, Κοινωνία (18ος-20ός Αιώνας), σελ. 195-215
Πρακτικά του ομότιτλου διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου
Θεσσαλονίκη: Πολιτιστική Εταιρεία Επιχειρηματιών Βόρειας Ελλάδας 2000
Περίληψη
Στο άρθρο αυτό - που είναι αποτέλεσμα θεωρητικής και εμπειρικής έρευνας (με τη μέθοδο της ημιδομημένης συνέντευξης) - παρουσιάζεται η πολύπλευρη φυσιογνωμία μιας από τις πολλές κοινότητες της Θεσσαλονίκης και γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στον τομέα του πολιτισμού και της τέχνης, οι λειτουργίες του οποίου είναι σημαντικές για τη συνύπαρξη διαφορετικών εθνοτικών και πολιτισμικών κοινοτήτων στον ίδιο γεωγραφικό χώρο, αλλά και για τη συνοχή των μεταναστευτικών κοινοτήτων. Η σύντομη ιστορική αναδρομή και η παρουσίαση των διαφορετικών όψεων και θεσμών που σχετίζονται με τον πολιτισμό και την τέχνη, συμπληρώνουν την εικόνα για την κοινότητα αυτή, ενώ τα υπόλοιπα τμήματα του άρθρου αναφέρονται σε άλλες διαστάσεις της (οικονομικές, πολιτικές κ.λπ.).
Η μελέτη αποτελεί συμβολή στην προσπάθεια να διαμορφωθεί ολοκληρωμένη εικόνα για τη συγκεκριμένη κοινότητα, δεδομένου ότι μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν στη βιβλιογραφία ανάλογες προσεγγίσεις. Επιπλέον, αποτελεί μέρος ευρύτερης προσπάθειας να προσεγγιστούν ολοκληρωμένα τα εξήντα και πλέον εθνοτικά και πολιτισμικά σύνολα που συνθέτουν την τοπική κοινωνία της Θεσσαλονίκης. Η απουσία ανάλογων εγχειρημάτων έχει ως αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η κατανόηση των ιδιαιτεροτήτων που παρουσιάζουν, γεγονός που δεν ευνοεί τη διαμόρφωση πολιτισμικής, εκπαιδευτικής, κοινωνικής και λοιπής πολιτικής, κατάλληλης για μια πολυπολιτισμική κοινωνία.
Άρθρο στο επιστημονικό περιοδικό με κριτές:
Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, τεύχος 103 (Γ΄ 2000), σελ. 83-105
Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών
GR ISSN: 0013-9696
Περίληψη
Στο άρθρο αυτό αναλύεται η εφαρμογή και αξιοποίηση των σύγχρονων μέσων και μορφών μαζικής επικοινωνίας στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, με τη χρήση νέων τεχνολογιών. Το βασικό συμπέρασμα της θεωρητικής και εμπειρικής έρευνας είναι ότι η εν λόγω εφαρμογή συνάδει με τη συστηματική καλλιέργεια μιας κουλτούρας της προσαρμογής και όχι μιας κουλτούρας κριτικού προσανατολισμού στην κοινωνική πραγματικότητα. Αυτό διακρίνεται, άλλωστε, και στη γενικότερη τάση να μετατραπεί η εκπαίδευση σε κατάρτιση και να υποκατασταθεί η παιδεία από τη μαθητεία. Η ανάλυση δείχνει ότι η τάση αυτή αντανακλά βαθύτερες πολιτισμικές μεταβολές, καθώς και μεταβολές στη φύση του κοινωνικού δεσμού.
Η ανάλυση στηρίχθηκε σε δεδομένα, τα οποία προέκυψαν από ποσοτική εμπειρική έρευνα με ερωτηματολόγιο και με αντικείμενο τις απόψεις των εκπαιδευτικών για τις εφαρμογές και τις χρήσεις των ηλεκτρονικών υπολογιστών και του διαδικτύου στην εκπαίδευση. Στηρίχθηκε επίσης στις επικρατέστερες θεωρητικές προσεγγίσεις, καθώς και σε κείμενα στα οποία διατυπώνεται η επίσημη εκπαιδευτική πολιτική. Η ανάλυση καταλήγει προτείνοντας τις βασικές αρχές μιας εναλλακτικής προσέγγισης για την εφαρμογή και την αξιοποίηση των σύγχρονων μορφών και μέσων επικοινωνίας στην εκπαίδευση.
Μουσικολογία, 10-11/1998, σελ. 148-157
Αθήνα: Εκδόσεις Νήσος
ISSN 1012-0203
Περίληψη
Στο κείμενο αυτό ανιχνεύονται οι καταβολές της κοινωνιολογικής μεθόδου που ανέπτυξε ο K. Blaukopf για την προσέγγιση της μουσικής ως ενός από τα σημαντικότερα συστατικά στοιχεία του σύγχρονου πολιτισμού - στο πλαίσιο των μεταβολών που επήλθαν με την εμφάνιση και την ανάπτυξη της τεχνολογίας και των σύγχρονων μέσων μαζικής επικοινωνίας.
Παρουσιάζεται και αναλύεται κριτικά η βασική έννοια στην κοινωνιολογία της μουσικής του K. Blaukopf. Πρόκειται για την έννοια "μετάλλαξη" της μουσικής συμπεριφοράς, όπως αυτή αναπτύσσεται στο ώριμο έργο του "Musik im Wandel der Gesellschaft", που εκδόθηκε το 1982. Διερευνώνται οι μεθοδολογικές καταβολές της έννοιας αυτής και καταδεικνύεται η σημαντική συμβολή του K. Blaukopf στην ανάπτυξη της κοινωνιολογίας της μουσικής στο πεδίο της θεωρίας, στο πεδίο της εμπειρικής έρευνας και στο πεδίο της εφαρμογής στην κοινωνική και πολιτική πρακτική που ακολουθείται στον τομέα του πολιτισμού.
Ο K. Blaukopf προβαίνει σε μια μεθοδολογική σύνθεση, προκειμένου να προσεγγίσει κοινωνιολογικά τη μουσική και τις μεταβολές της. Κυριότεροι άξονες της σύνθεσης αυτής είναι η μέθοδος του Max Weber και η μέθοδος που διαμόρφωσαν οι K. Marx και F. Engels και στη συνέχεια ανέπτυξε ο Antonio Labriola με τη θεωρία των παραγόντων. Βασική θέση του K. Blaukopf είναι ότι η προσέγγιση της μουσικής θα πρέπει να ξεκινά από τη μελέτη της ίδιας της μουσικής πράξης και όχι από κάποιες προκατασκευασμένες κατηγορίες. Στη μεθοδολογική σύνθεση που επεξεργάζεται ο Blaukopf διακρίνονται δύο στοιχεία τα οποία θεωρούνται ιδιαίτερα σημαντικά. Πρώτο, εφαρμόζοντας τη διαλεκτική προσέγγιση της κοινωνικής πραγματικότητας με τη θεωρία των παραγόντων, αποφεύγει τον αναγωγισμό (οικονομικό, τεχνολογικό ή άλλης μορφής). Δεύτερο, αποφεύγει να διαμορφώσει μια γενική τελεολογική αντίληψη για τη μουσική και τις μεταβολές της, η οποία παραβλέπει τις ιδιαιτερότητες του εκάστοτε μουσικού πολιτισμού. Ειδικά το δεύτερο στοιχείο θεωρείται σημαντικό και από την άποψη της σύγχρονης πολιτισμικής κατάστασης.
Το Εικονικό Σχολείο. Virtual School, The Sciences of Education Online, τόμος 1, τεύχος 3, Δεκέμβριος 1998
Θεσσαλονίκη: Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης - ΑΠΘ
ISSN 1108-2356
Περίληψη
Στο άρθρο αναλύεται η πολιτισμική σημασία που έχουν η αυθαιρεσία και τα σύμβολα που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος. Η ανάλυση αυτή δείχνει την ανάγκη να διερευνηθούν ασφαλιστικές δικλείδες απέναντι στους μηχανισμούς ελέγχου και διαχείρισης των συμβόλων και των συμβολικών συστημάτων - όπως είναι για παράδειγμα τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Το ζήτημα αυτό θεωρείται κομβικής σημασίας για τη δημοκρατική λειτουργία των σύγχρονων κοινωνιών και στο επίπεδο του πολιτισμού.
Σύμφωνα με την προσέγγιση που προτείνεται, η αυθαιρεσία αποτελεί χαρακτηριστικά ανθρώπινη εκδήλωση και εγγενές δεδομένο της σημασιοδότησης και φυσικά της επικοινωνίας, συμπεριλαμβανομένης της καλλιτεχνικής επικοινωνίας. Αυτό ακριβώς το στοιχείο είναι που ευνοεί την ανάπτυξη των σύγχρονων μηχανισμών για τη διαχείριση της γνώσης και της πληροφορίας, οι οποίοι αφενός είναι αδιαφανείς και αφετέρου απαιτούν νέες μορφές αλφαβητισμού και κριτικής σκέψης. Αυτό το πεδίο έρευνας ωστόσο, παραμένει ανοικτό. Το κείμενο εστιάζει στην ιστορική και συστηματική ανάλυση της αυθαιρεσίας ως κατ' εξοχήν πολιτισμικού στοιχείου και έχει μεθοδολογική σημασία για την κατανόηση ορισμένων από τις λειτουργίες των συστημάτων παραγωγής και διάδοσης συμβολικών μορφών.
Μουσικολογία, 9/1997, σελ. 82-98
Αθήνα: Εκδόσεις Νήσος
ISSN 1012-0203
Περίληψη
Στο άρθρο εξετάζεται το μουσικό υλικό ως ιστορικό και κοινωνικό προϊόν, το οποίο κωδικοποιεί με ιδιόμορφο τρόπο την ανθρώπινη αντίληψη για την πραγματικότητα (όχι μόνο την ηχητική). Γίνεται μια πρώτη επεξεργασία ορισμένων βασικών εννοιών που αφορούν την κοινωνιολογία και την αισθητική της μουσικής. Πιο συγκεκριμένα, η ανάλυση πραγματεύεται το αντικείμενο της κοινωνιολογίας της μουσικής και επεξεργάζεται τα μεθοδολογικά εργαλεία για την προσέγγιση της μουσικής ως ολικού κοινωνικού φαινομένου.