Copyright, Freedom of Expression® and Artistic Communication in the Internet Era: The Recorded Music
Διεθνές συνέδριο The Impact of Internet on the Mass Media in Europe
Ευρωπαϊκό πρόγραμμα COST (Δράση A20)
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Δελφοί, 26-28 Απριλίου 2006
Περίληψη
Στην ανακοίνωση διερευνώνται - με βάση την περίπτωση της μουσικής στο διαδίκτυο - το πλαίσιο και οι παράμετροι της σύγκρουσης που προκύπτει ανάμεσα στα πνευματικά δικαιώματα (με την έννοια της προστασίας που παρέχει ο νόμος με τη δυνατότητα απαγόρευσης των μη εξουσιοδοτημένων χρήσεων καλλιτεχνικών έργων) και το δικαίωμα των πολιτών στην ενημέρωση και την πληροφόρηση. Παρουσιάζονται ορισμένες παράδοξες καταστάσεις στις οποίες οδηγεί συχνά η δικαστική διαμάχη και εξετάζεται ο βαθμός στον οποίο η καθιερωμένη νομική προσέγγιση για τη διαπροσωπική ανταλλαγή μουσικών αρχείων ανταποκρίνεται στις πρόσφατες εξελίξεις.
Εξετάζονται, επίσης, οι προκλήσεις που δημιουργεί το διαδίκτυο για τη βιομηχανία των ηχογραφημάτων, οι φάσεις του "πολέμου για τα πνευματικά δικαιώματα" στον οποίο εμπλέκεται, και οι στρατηγικές της επιλογές. Διαπιστώνεται μία μείζων αντινομία στο πεδίο αυτό: η "παραδοσιακή" έννοια της πνευματικής ιδιοκτησίας όχι μόνο δεν συνάδει προς τις νέες μορφές κοινωνικής πρακτικής, τις νέες μορφές κουλτούρας που αναπτύσσονται στο διαδίκτυο και την αναδυόμενη δημόσια "κυβερνοσφαίρα", αλλά ούτε και προς τους πολιτισμούς, στους οποίους οι έννοιες της ατομικής δημιουργικότητας και του αυτόνομου και ολοκληρωμένου ατομικού καλλιτεχνικού έργου είναι άγνωστες.
Τίθενται, τέλος, ορισμένα καίρια ερωτήματα σχετικά με τα πραγματικά διακυβεύματα, τα οποία εκτείνονται πολύ πέρα από τις ανησυχίες της βιομηχανίας ηχογραφημάτων για τα διαφυγόντα κέρδη.
Επιστημονική ημερίδα Εικόνα και Λόγος στα Media
Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ ΑΠΘ
Θεσσαλονίκη, 4 Νοεμβρίου 2005
Περίληψη
Παρουσιάζεται μια πρώτη προσέγγιση του θεωρητικού πλαισίου και της μεθόδου για την ανάλυση του τρόπου με τον οποίο οι μουσικοί αξιοποιούν το διαδίκτυο χρησιμοποιώντας προσωπικές ιστοσελίδες. Στην ανακοίνωση συνοψίζονται οι προσδοκίες από το διαδίκτυο για εκδημοκρατισμό της επικοινωνίας γενικά και της καλλιτεχνικής επικοινωνίας ειδικότερα, όπως εκφράστηκαν λιγότερο ή περισσότερο συστηματικά σε διάφορα επιστημονικά πεδία, όπως οι επιστήμες της επικοινωνίας, η κοινωνιολογία, οι οικονομικές και πολιτικές επιστήμες.
Παρουσιάζεται συνοπτικά το σκεπτικό διαφορετικών προσεγγίσεων και εντοπίζεται ένα σημαντικό κενό στην έρευνα για τις επιδράσεις του νέου μέσου: παραβλέπονται η στάση των ίδιων των καλλιτεχνών και ο τρόπος που αξιοποιούν το διαδίκτυο. Για να συμπληρωθεί το κενό αυτό, προτείνεται και εφαρμόζεται σε μια διερευνητική μελέτη ένα αρχικό μοντέλο για την ανάλυση της διαδραστικότητας στις ιστοσελίδες των μουσικών.
Η ανάλυση των δεδομένων που προέκυψαν από 22 ιστότοπους Ελλήνων μουσικών με την εφαρμογή του δοκιμαστικού μοντέλου, έδειξε ότι στο συγκεκριμένο δείγμα επικρατούν τα στοιχεία του μονολόγου, η σαφής διάκριση των ρόλων στην επικοινωνία με το κοινό, το χαμηλό επίπεδο ελέγχου της επικοινωνίας και του περιεχομένου της από την πλευρά των ακροατηρίων, η σαφής τάση για διατήρηση της διαμεσολάβησης από κατεστημένους θεσμούς της καλλιτεχνικής επικοινωνίας και γενικά ότι το διαδίκτυο χρησιμοποιείται από τους μουσικούς του δείγματος ως εργαλείο πολιτιστικού marketing μάλλον, παρά ως νέο μέσο επικοινωνίας που προσφέρει ευρύ φάσμα δυνατοτήτων στους ίδιους και στα ακροατήριά τους. Τέλος, στην ανακοίνωση περιγράφονται οι μελλοντικές κατευθύνσεις της έρευνας. Η εμπειρική έρευνα που παρουσιάζεται συμβάλλει στη μελέτη του διαδικτύου και των επιδράσεων που ασκεί.
Egham, London, 18-20 Ιουνίου 2004
Περίληψη
Στη διάλεξη αυτή παρουσιάζεται μια εισαγωγή στο ευρύτερο θεωρητικό πλαίσιο στο οποίο μπορεί να εξεταστεί η επίδραση που ασκεί το διαδίκτυο στην καλλιτεχνική επικοινωνία.
Στο πρώτο μέρος γίνεται μια εισαγωγή στις δομικές μεταβολές που επέφερε η ανάδυση της νεωτερικότητας στην καλλιτεχνική επικοινωνία και περιγράφονται τα βασικά χαρακτηριστικά της εμπορευματοποίησης, της διαμεσολάβησης και της χειραφέτησης.
Στη συνέχεια, παρουσιάζονται η αναπαραγωγή και η εκπομπή ως δύο βασικές και διαδοχικές φάσεις στην εξέλιξη των τρόπων διάδοσης των καλλιτεχνικών έργων, για να ακολουθήσει μια επισκόπηση του όρου "mediamorphosis" ως αναλυτικού. Αν και εμφανίζεται στις αρχές της δεκαετίας του '70, υφίσταται κάποια επεξεργασία μόλις στις αρχές της δεκαετίας του '90, στις επιστήμες της επικοινωνίας και τις δημοσιογραφικές σπουδές (από τον Fidler), αλλά και στην κοινωνιολογία της μουσικής (από τον Blaukopf), για να καταλήξει στις αρχές της επόμενης δεκαετίας να χρησιμοποιηθεί στην κοινωνιολογία των τεχνών (από τον Schmudits), προκειμένου να σηματοδοτήσει τις μείζονες ιστορικές μεταβολές που επιφέρουν η ανάπτυξη του φαινομένου της μαζικής επικοινωνίας και των μέσων της στην καλλιτεχνική δημιουργία. Σε αυτό το πλαίσιο, εξετάζονται τα βασικά χαρακτηριστικά που αποκτά η καλλιτεχνική επικοινωνία στην πιο πρόσφατη φάση του μετασχηματισμού της - στη φάση του διαδικτυακού μετασχηματισμού.
Στο τρίτο μέρος της διάλεξης σκιαγραφούνται τα βασικά χαρακτηριστικά του διαδικτυακού μετασχηματισμού της καλλιτεχνικής επικοινωνίας: ψηφιοποίηση, παγκόσμια διάχυση, διαδραστικότητα, συγκρότηση παγκόσμιων βιομηχανικών συμπλεγμάτων πολυμέσων, σχεδιασμός της καλλιτεχνικής παραγωγής ως σταθερά διευρυνόμενης ροής εσόδων, ευέλικτη εξειδίκευση και τέλος υψηλή συγκέντρωση και διασπορά, αλλά ταυτόχρονα, σημαντική αύξηση της ποικιλίας και των διαθέσιμων επιλογών.
Τέλος, σε αυτό το πολύπλοκο και αντιφατικό πλαίσιο, αναφέρονται σε πολύ αδρές γραμμές οι βασικές ασυμμετρίες και αντινομίες του διαδικτυακού μετασχηματισμού της καλλιτεχνικής επικοινωνίας, καθώς και οι διαφορετικές πτυχές της τρέχουσας φάσης.
4ο Διεθνές Συνέδριο κλινικής κοινωνιολογίας και κλινικής κοινωνικής ψυχολογίας
Τμήμα Επικοινωνίας και Μ.Μ.Ε. ΕΚΠΑ
Laboratoire de Changement Social
Université de Paris VII - Tolbiac
C.I.R.F.I.P.
AISLF (Comité 19)
ISA (RC 46)
Eλληνική Εταιρεία Κλινικής Κοινωνικής Έρευνας
Eλληνική Ψυχολογική Εταιρεία
Αθήνα-Σπέτσες, 28 Μαΐου - 1 Ιουνίου 2003
Περίληψη
Στην ανακοίνωση παρουσιάζονται τα στάδια στην εξέλιξη των μηχανισμών διάδοσης των καλλιτεχνικών αγαθών και τονίζεται η σημασία της διαμόρφωσης των βιομηχανικών συμπλεγμάτων πολυμέσων. Αναλύονται οι εσωτερικές αντιφάσεις και η πολυπλοκότητα που χαρακτηρίζουν το κοινωνικό πλαίσιο της καλλιτεχνικής πρόσληψης ως ερμηνευτικής διαδικασίας και ως κοινωνικής πρακτικής. Η ανάλυση εστιάζει στις δομικές μεταβολές που επέρχονται στο νόημα και τις λειτουργίες της τέχνης σε ένα περιβάλλον, όπου η καλλιτεχνική επικοινωνία είναι διαμεσολαβημένη από τα μέσα. Ανιχνεύεται το επικοινωνιακό χάσμα το οποίο διαμορφώνεται τόσο σε επίπεδο υποδομής όσο και σε επίπεδο πρόσβασης, και περιγράφονται οι βασικές πολιτισμικές ασυμμετρίες που παρατηρούνται σήμερα. Αναδεικνύεται η σημασία που έχει για τις τέχνες το επικοινωνιακό χάσμα και υποστηρίζεται ότι οι πολιτισμικές ασυμμετρίες είναι καθοριστικές για τη μετατόπιση του νοήματος και των λειτουργιών της τέχνης σε παγκόσμιο επίπεδο. Η ανάλυση της πολιτισμικής κρίσης επικεντρώνει στη συνύπαρξη των κινδύνων και των ευκαιριών και καταλήγει στην ανάδειξη της ιδιαίτερης σημασίας που αποκτούν στις συνθήκες αυτές η πολιτισμική πολιτική, αλλά και η πολιτική που ακολουθείται στον τομέα της καλλιτεχνικής και αισθητικής γενικότερα εκπαίδευσης. Τέλος, υπογραμμίζεται ότι στις συνθήκες αυτές μεταβάλλεται το νόημα της κοινωνικής ευθύνης την οποία δεν αναλαμβάνουν μόνον οι πολιτικοί θεσμοί, αλλά και τα ίδια τα μέσα μαζικής επικοινωνίας.
Σύμφωνα με τη βασική μεθοδολογική θέση που παρουσιάζεται στην ανακοίνωση, το νόημα - ιδιαίτερα στην περίπτωση της καλλιτεχνικής επικοινωνίας - δεν μπορεί να χαθεί, αλλά μόνο να μετατοπιστεί, σε αντίθεση με ό,τι υποστηρίζεται σύμφωνα με τις ρομαντικές αντιλήψεις οι οποίες διατυπώνονται συχνά στο δημόσιο λόγο για τις τέχνες.
Επιστημονική ημερίδα
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ
Θεσσαλονίκη, 4 Μαρτίου 2002
Περίληψη
Στην ελληνική βιβλιογραφία δεν υπάρχουν αρκετές κοινωνιολογικές αναλύσεις για τη βιομηχανία ηχογραφημάτων και τη μαζική μουσική κουλτούρα, η οποία έχει στη χώρα μας βαθιές ρίζες. Η ανακοίνωση επιδιώκει αφενός να συμβάλει σε αυτήν κατεύθυνση. Αφετέρου, τεκμηριώνει με συγκεκριμένο παράδειγμα την άποψη ότι η παγκοσμιοποίηση είναι ένα πολυσύνθετο κοινωνικό φαινόμενο. Το παράδειγμα της βιομηχανίας ηχογραφημάτων αποδεικνύει ότι η παγκοσμιοποίηση ως φαινόμενο υπερβαίνει κατά πολύ τη σφαίρα της οικονομίας, σε αντίθεση με ό,τι συχνά υποστηρίζεται. Υπέρ της άποψης αυτής συνηγορούν οι βαθύτερες κοινωνικές ανακατατάξεις από τις οποίες προήλθε η παγκοσμιοποίηση της μουσικής βιομηχανίας, καθώς και οι πολιτισμικές συνέπειες στις οποίες οδηγεί.
Η ειδική θέση και οι λειτουργίες της μουσικής στις σύγχρονες κοινωνίες, σε συνδυασμό με τη δομή της βιομηχανίας ηχογραφημάτων, συγκροτούν από κοινού τις βάσεις για την ανάδυση του φαινομένου της παγκοσμιοποίησης στον τομέα αυτό. Τα δομικά χαρακτηριστικά της παγκόσμιας βιομηχανίας ηχογραφημάτων άρχισαν να διαμορφώνονται στις αρχές του εικοστού αιώνα. Επιπλέον, πέρα από την εσωτερική λογική του ίδιου του μουσικού πολιτισμού, η διαμόρφωση της παγκόσμιας βιομηχανίας ηχογραφημάτων - στο τέλος του εικοστού αιώνα - συνδέεται και διαπλέκεται με ευρύτερες κοινωνικές διεργασίες. Με βάση την προσέγγιση αυτή, η μελέτη συμπεραίνει ότι η παγκοσμιοποίηση δεν είναι δυνατό να αποτελεί προϊόν αποκλειστικά υποκειμενικών επιλογών, όπως υποστηρίζεται από ένα μέρος της σχετικής βιβλιογραφίας. Ταυτόχρονα, αυτό δεν σημαίνει ότι η μορφή, με την οποία επικρατεί προς το παρόν, αποτελεί μονόδρομο, μπροστά στον οποίο το κοινωνικό υποκείμενο δεν έχει άλλες επιλογές.