Μουσικολογία, 17/2003, σελ. 105-139
Αθήνα: Εκδόσεις Εξάντας
ISSN 1012-0203
Περίληψη
Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται μέρος μιας ευρύτερης έρευνας και αναλύεται η πορεία του θεσμού των μουσικών εκπαιδευτηρίων στο διάστημα 1971-2000. Η ανάλυση επεκτείνεται στα κοινωνικά σύνολα που εμπλέκονται στο συγκεκριμένο θεσμό της μουσικής ζωής στη χώρα μας. Παρουσιάζονται τα αποτελέσματα εμπειρικής κοινωνιολογικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε 20 εκπαιδευτήρια, εννέα νομών της Βόρειας Ελλάδας με τη μέθοδο του αυτοσυμπληρούμενου ερωτηματολογίου και τη μέθοδο της συμμετοχικής παρατήρησης.
Οι μεταβολές στη σύνθεση και τα μεγέθη των κοινωνικών συνόλων που απαρτίζουν το σημαντικό αυτό θεσμό με ιστορία εκατόν τριανταένα χρόνων, δεν έχουν ακόμη ερμηνευθεί επαρκώς. Το γεγονός αυτό δεν διευκολύνει την αποφυγή λανθασμένων παρεμβάσεων, με απρόβλεπτες συνέπειες για την ανάπτυξη της μουσικής, αλλά και γενικότερα της καλλιτεχνικής παιδείας στη χώρα μας. Η ανακοίνωση εστιάζει στην κατανόηση των μηχανισμών αναπαραγωγής και κοινωνικοποίησης στο πλαίσιο της μουσικής ζωής στη χώρα μας.
Πρακτικά του ομότιτλου διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου
Αθήνα: Εκδόσεις Ορφέως-Νικολαΐδη 2003
Περίληψη
Αναλύονται ορισμένες από τις λειτουργίες των εμπορευματικών σχέσεων ως του πλαισίου εκείνου στο οποίο συγκροτείται και λειτουργεί η μουσικής ζωή στις νεωτερικές κοινωνίες. Η διερεύνηση της σημασίας που έχουν σήμερα οι σχέσεις αυτές αποτελεί μια σοβαρή πρόκληση για την κοινωνιολογία της μουσικής, η οποία έχει προσφέρει στο παρελθόν εξαιρετικά δείγματα κριτικής προσέγγισής τους.
Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στο γεγονός ότι οι μεταβολές που παρατηρούνται στο χαρακτήρα των εμπορευματικών σχέσεων ασκούν σημαντική επίδραση σε όλους τους τομείς της μουσικής ζωής και σε διαφορετικά επίπεδα. Η επίδραση αυτή φαίνεται να ενισχύεται στο πολλαπλάσιο, στο πλαίσιο μιας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, όπου αίρονται οι χωροχρονικοί περιορισμοί που χαρακτήριζαν την προηγούμενη κατάσταση. Από την άποψη αυτή, το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης - με τη συγκεκριμένη μορφή με την οποία έχει επικρατήσει - αποκτά ιδιαίτερη σημασία για τη μουσική ζωή, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση μιας νέας κατάστασης για το μουσικό πολιτισμό συνολικά και κατ' επέκταση για τις τέχνες συνολικά.
Στην ανακοίνωση υποστηρίζεται ότι οι νέες συνθήκες δημιουργούν την ανάγκη να επαναπροσδιοριστούν η θέση και οι λειτουργίες της αισθητικής παιδείας γενικότερα. Η κατεύθυνση αυτή προϋποθέτει μελετημένη αναδιαπραγμάτευση της δομής και των λειτουργιών της μουσικής εκπαίδευσης στο σύνολό της και ανακατατάξεις, οι οποίες αναπόφευκτα συνδέονται με τη λήψη πολιτικών αποφάσεων που αφορούν τον πολιτισμό και την καλλιτεχνική εκπαίδευση.
Κοινωνιολογία: Μάθημα Ελευθερίας
Σύλλογος Ελλήνων Κοινωνιολόγων
International Sociological Association (RC26)
Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών
Θεσσαλονίκη, 2002
Ηλεκτρονική έκδοση
ISBN: 960-92263-0-2
Περίληψη
Με βάση το παράδειγμα της μουσικής εκπαίδευσης ανιχνεύονται ορισμένες από τις επιδράσεις της παγκοσμιοποίησης στους θεσμούς αισθητικής, πολιτισμικής και καλλιτεχνικής αναπαραγωγής και κοινωνικοποίησης. Οι ιδιομορφίες που παρουσιάζει ο θεσμός των μουσικών εκπαιδευτηρίων στη χώρα μας διαμορφώθηκαν στη διάρκεια των εκατόν τριάντα και πλέον χρόνων της ύπαρξής του. Οι ιδιομορφίες αυτές εντείνονται ακόμη περισσότερο στις συνθήκες που δημιουργούν οι ανακατατάξεις τόσο στο ευρύτερο πεδίο των εργασιακών σχέσεων, όσο και στο θεσμό της γενικής εκπαίδευσης, υπό την επίδραση της παγκοσμιοποίησης. Οι μεταβολές στο θεσμό της γενικής εκπαίδευσης πραγματοποιούνται με τρόπο που περιορίζει δραστικά ή αποκλείει σχεδόν οριστικά τη συστηματική καλλιέργεια αισθητικής και καλλιτεχνικής παιδείας, ακριβώς σε εκείνες τις ηλικιακές κατηγορίες που είναι και οι πιο κρίσιμες για τη διαμόρφωση αισθητικών αξιών και καλλιτεχνικής κουλτούρας. Αυτό τουλάχιστον δείχνουν τα ευρήματα της εμπειρικής κοινωνιολογικής έρευνας με τη μέθοδο του αυτοσυμπληρούμενου ερωτηματολογίου και της συμμετοχικής παρατήρησης σε μουσικά εκπαιδευτήρια της Βόρειας Ελλάδας, τα οποία παρουσιάζονται στη μελέτη αυτή.
Οι εξελίξεις αυτές ευνοούν τη διαμόρφωση του τελικού αποδέκτη των πολιτισμικών προϊόντων μάλλον ως συναισθηματικού καταναλωτή, παρά ως κριτικά σκεπτόμενου πολίτη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη συγκρότηση των αξιολογικών συστημάτων, των επιλογών, των προτιμήσεων, της στάσης και της συμπεριφοράς σε συλλογικό επίπεδο.
Στο δίτομο: Εξουσία - Βία - Πόνος, τόμος Α΄, σελ. 341-355
Επιμέλεια: Κλήμης Ναυρίδης
Πρακτικά του ομότιτλου διεθνούς συνεδρίου
Αθήνα: Καστανιώτης 2002
Περίληψη
Παρουσιάζονται ευρήματα εμπειρικής έρευνας, με αντικείμενο ορισμένες λειτουργίες του έντυπου δημοσιογραφικού λόγου. Πρόκειται για τις λειτουργίες της αναπαραγωγής και της καλλιέργειας συστημάτων αξιών, αναπαραστάσεων και στερεοτύπων της συλλογικής συνείδησης που συνδέονται με την καλλιέργεια συνθηκών, ευνοϊκών για την ανάπτυξη συμβολική βίας. Η έννοια της συμβολικής βίας, όπως αναπτύχθηκε από τον P. Bourdieu, αξιοποιείται στο κείμενο αυτό και διευρύνεται, αναδεικνύοντας - μεταξύ άλλων - ορισμένες από τις λειτουργίες των μέσων μαζικής επικοινωνίας στις κοινωνίες υποδοχής πληθυσμών που μεταναστεύουν.
Τα ευρήματα από τη δειγματοληπτική ανάλυση του έντυπου δημοσιογραφικού λόγου αφορούν κατά ένα μέρος τα στοιχεία που συνθέτουν το λεγόμενο νεορατσισμό ή πολιτισμικό ρατσισμό, ο οποίος στηρίζεται στο επιχείρημα της "πολιτισμικής κατωτερότητας", της "βαρβαρότητας" και επομένως της "επικινδυνότητας" των "άλλων". Παράλληλα, η ποσοτική και ποιοτική ανάλυση των ευρημάτων (με τη μέθοδο της κριτικής ανάλυσης λόγου, κατάλληλα προσαρμοσμένης και εμπλουτισμένης) έδειξε - για τη χρονική περίοδο την οποία αφορούσε η ανάλυση - το μικρό βαθμό ετοιμότητας της ενδοομάδας να ακούσει και να σεβαστεί - και όχι απλά να ανεχθεί - το λόγο και την ύπαρξη των "άλλων".
Παράρτημα στον τόμο: Anthony Giddens, Κοινωνιολογία
(Τόμος Β΄, Το Βοήθημα του Φοιτητή), σελ. 135-166
Μετάφραση, επιμέλεια Δ. Γ. Τσαούσης
Αθήνα: Gutenberg 2002
Περίληψη
Στο κείμενο αυτό - με αφορμή τη διαμόρφωση μιας ενδεικτικής βιβλιογραφίας - αναλύεται ένα ιδιότυπο φαινόμενο που χαρακτηρίζει την ελληνική κοινωνιολογική βιβλιογραφία και συνδέεται με την ανάπτυξη της επιστήμης αυτής στη χώρα μας. Με τον τρόπο αυτό θίγονται ορισμένα ζητήματα της κοινωνιολογίας της γνώσης και της κοινωνιολογίας της επιστήμης που έχουν διερευνηθεί ελάχιστα.