Διεθνές επιστημονικό συνέδριο
European Communication Research and Education Association (ECREA)
Universitat Autònoma de Barcelona
Βαρκελώνη, 25-28 Νοεμβρίου 2008
Περίληψη
Παρουσιάζονται τα αποτελέσματα διερευνητικής μελέτης με αντικείμενο την ποικιλία περιεχομένου στο μουσικό ραδιόφωνο της ελληνικής περιφέρειας, δηλαδή σε μια σχετικά μικρή αγορά, αναλύοντας το ρεπερτόριο που προωθήθηκε πιο έντονα σε μία σύντομη χρονική περίοδο. Πρόκειται για την πρώτη μελέτη του είδους στην Ελλάδα, η οποία στηρίζεται σε πρωτογενή δεδομένα και εστιάζει στην ανάλυση της παρεχόμενης ποικιλίας.
Αναλύεται ένα δείγμα 563 τραγουδιών που μεταδόθηκαν από 57 ραδιοσταθμούς σε 28 νομούς της χώρας, από την άποψη της πολλαπλότητας, της ισορροπίας και της ανομοιότητας που είναι οι τρεις διαστάσεις της ποικιλίας. Για την ανάλυση χρησιμοποιήθηκαν ο δείκτης D του Simpson, η καμπύλη Lorenz και ο συντελεστής Gini. Προκειμένου να γίνει σύγκριση με το ρεπερτόριο που προώθησε κατά την ίδια περίοδο η βιομηχανία ηχογραφημάτων, το δείγμα αντιπαραβλήθηκε με τους δείκτες της μουσικής αγοράς τους οποίους δημοσίευσε η ελληνική IFPI πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την περίοδο της εκπομπής.
Η ανάλυση των αποτελεσμάτων δείχνει ότι αν και δεν υπάρχει σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στο περιεχόμενο που προωθεί το περιφερειακό ραδιόφωνο και εκείνο της βιομηχανίας ηχογραφημάτων ως προς τους καλλιτέχνες και τα άλμπουμ, τα δύο μέσα επικοινωνίας είναι συναφή από την άποψη της λιγότερης ποικιλίας σε ό,τι αφορά τα μουσικά είδη, τις γλώσσες και τις χώρες που εκπροσωπούνται στο ρεπερτόριό τους. Από την άποψη αυτή, προέκυψαν σαφείς ενδείξεις ότι οι πολιτισμικές ανάγκες ορισμένων κοινωνικών κατηγοριών δεν ικανοποιούνται επαρκώς. Πάντως, η ποικιλία περιεχομένου βρέθηκε μεγαλύτερη στους δείκτες της μουσικής αγοράς, δηλαδή στη βιομηχανία ηχογραφημάτων, όπου ο βαθμός συγκέντρωσης είναι πολύ μεγαλύτερος σε σύγκριση με το ραδιόφωνο. Τέλος, καθώς πρόκειται για διερευνητική μελέτη, αναφέρονται οι περιορισμοί της έρευνας και οι μελλοντικές της κατευθύνσεις.
Επιστημονική ημερίδα
Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης ΕΚΠΑ
Τμήμα Μουσικών Σπουδών ΕΚΠΑ
Αθήνα, 26 Νοεμβρίου 2007
Περίληψη
Η εισήγηση εστιάζει σε ορισμένες πτυχές της πολυσύνθετης σχέσης ανάμεσα στη μουσική ως συλλογική δραστηριότητα και την πολιτική. Εξετάζονται ορισμένοι από τους τρόπους με τους οποίους μείζονες θεσμοί για την παραγωγή, διάδοση και πρόσληψη της μουσικής επιτελούν συγκεκριμένες λειτουργίες στο πλαίσιο της συγκρότησης και της αναπαραγωγής πολιτιστικής ηγεμονίας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα ζητήματα που αφορούν τη διαχείριση της καινοτομίας και την πολιτιστική ποικιλομορφία, καθώς και στις διαστάσεις της πολιτιστικής ηγεμονίας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Στο πλαίσιο αυτό, επιχειρείται μια συνοπτική ανασκόπηση της συζήτησης για τις πολιτικές προεκτάσεις της στρατηγικής και των τακτικών που ακολουθεί η μείζων βιομηχανία των ηχογραφημάτων σε ένα περιβάλλον όπου παρατηρούνται δομική ανασυγκρότηση των μορφών μαζικής επικοινωνίας και ανάδυση νέων μορφών κοινωνικότητας. Η εισήγηση υπογραμμίζει ότι τα ζητήματα τα οποία τίθενται σήμερα, άπτονται της πολιτιστικής πολιτικής όχι μόνο σε τοπικό, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Επιστημονική ημερίδα του Ερευνητικού Δικτύου για τη Μουσική Βιομηχανία
Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού Παντείου Πανεπιστημίου.
Τμήμα Δημοσιογραφίας & ΜΜΕ ΑΠΘ.
Αθήνα, 2 Νοεμβρίου 2007.
Περίληψη
Εδώ και πάνω από τριάντα χρόνια καταγράφονται στη διεθνή βιβλιογραφία προσπάθειες να καταστούν λειτουργικές οι έννοιες της καινοτομίας και της ποικιλομορφίας στη μουσική, χωρίς ακόμη να έχει επιτευχθεί ομοφωνία. Η ανάγκη να προσδιοριστούν οι έννοιες αυτές προέκυψε από την ανάπτυξη εμπειρικών ερευνών με στόχο να ελεγχθούν ισχυρισμοί και υποθέσεις που διατυπώθηκαν κατά καιρούς για τη βιομηχανία των ηχογραφημάτων. Σήμερα, η σχετική συζήτηση διεξάγεται με νέα δεδομένα: σύγκλιση διαφορετικών μέσων και μορφών επικοινωνίας, συγκρότηση παγκόσμιων βιομηχανικών συμπλεγμάτων πολυμέσων, αναδιοργάνωση και συνέργεια των επιμέρους τομέων τους (συμπεριλαμβανομένης της μουσικής), νέοι κύκλοι συγκέντρωσης των μέσων επικοινωνίας, εναλλακτικές δυνατότητες παραγωγής, πρωτοφανείς δυνατότητες αποδιαμεσολάβησης, μεταβολές στους κοινωνικούς ρόλους των μουσικών, καθώς μεταβάλλονται οι σχέσεις τους με τη βιομηχανία ηχογραφημάτων, η πρόσβασή τους σε πολιτισμικούς πόρους, αλλά και στα ακροατήρια, εξέλιξη της πρόσβασης στη μουσική, εξέλιξη των χρήσεων και της πρόσληψής της.
Σε αυτές τις συνθήκες, αποκτά ιδιαίτερη σημασία ο έλεγχος των υποθέσεων περί πολιτιστικής ομογενοποίησης και συντηρητισμού, αλλά και περί συμβολής της βιομηχανίας ηχογραφημάτων στον εκδημοκρατισμό της καλλιτεχνικής επικοινωνίας, στον εμπλουτισμό και την ανάπτυξη του μουσικού πολιτισμού και της κουλτούρας.
Στην ανακοίνωση παρουσιάζεται η πολυπλοκότητα του προβλήματος για την ποικιλία και την ποικιλομορφία (και κατ' επέκταση για την καινοτομία), εστιάζοντας στην περίπτωση της βιομηχανίας των ηχογραφημάτων. Στόχοι της ανακοίνωσης είναι αφενός να συνοψίσει τις μέχρι τώρα προσεγγίσεις και να επεκτείνει τη συζήτηση για τις μεθόδους διερεύνησης, και αφετέρου να συμβάλει στη διαμόρφωση της θεματολογίας του ερευνητικού δικτύου για τη μουσική βιομηχανία, εστιάζοντας στην ελληνική περίπτωση, για την οποία δεν εντοπίζονται ανάλογες μελέτες.
Διεθνές συνέδριο
European Sociological Association (ESA) - Research Network for the Sociology of the Arts (RN2)
Lüneburg και Hamburg, 28 Μαρτίου - 1 Απριλίου 2007
Περίληψη
Στην ανακοίνωση αναλύονται ορισμένες από τις κοινωνικές λειτουργίες των εικαστικών τεχνών στο πλαίσιο της έντυπης διαφήμισης, η μετατόπιση του νοήματος που παρατηρείται στο πεδίο της καλλιτεχνικής πρόσληψης, και γενικά ο επαναπροσδιορισμός των λειτουργιών που επιτελούν τα καλλιτεχνικά έργα στις κοινωνίες της αγοράς, καθώς και η συνακόλουθη παραγωγή νέων τύπων νοήματος.
Σε αυτό το πλαίσιο, εξετάζεται η υπόθεση ότι το είδος των εικαστικών αναπαραστάσεων που χρησιμοποιούνται στην έντυπη διαφήμιση σχετίζεται με τη συμβολική αξία των αγαθών που διαφημίζονται. Μετά από μια σύντομη επισκόπηση προηγούμενων ερευνών στις περιπτώσεις άλλων χωρών, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα διερευνητικής μελέτης των διαφημίσεων που εμφανίζονται στον ελληνικό περιοδικό τύπο. Η μελέτη συνδυάζει ποσοτικές και ποιοτικές μεθόδους ανάλυσης. Σύμφωνα με την υπόθεση εργασίας, όσο υψηλότερη είναι η συμβολική αξία των καταναλωτικών αγαθών που διαφημίζονται, τόσο πιο συχνή είναι η χρήση εικαστικών αναπαραστάσεων που προέρχονται από ένα καθιερωμένο, κοινά γνωστό, αποδεκτό και καταξιωμένο εικαστικό καλλιτεχνικό κανόνα. Για τις ανάγκες της έρευνας πραγματοποιήθηκε δειγματοληψία έντυπων διαφημίσεων από τον περιοδικό τύπο για το διάστημα 2002-2007 και ανιχνεύτηκε η χρήση εικαστικών έργων.
Τα δεδομένα της διερευνητικής μελέτης δείχνουν ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές ως προς τη συχνότητα εμφάνισης και τον τρόπο χρήσης εικαστικών έργων ανάμεσα στην Ελλάδα και άλλες χώρες, στις οποίες έχουν πραγματοποιηθεί ανάλογες έρευνες. Οι διαφορές αυτές αφορούν τη συμβολική αξία και την κοινωνική κατάσταση των εικαστικών τεχνών, τους τρόπους με τους οποίους διαμορφώνονται οι κώδικες μέσω της διαφήμισης στην ελληνική περίπτωση, αλλά και τα είδη των αγαθών για τα οποία δημιουργείται εικόνα και ταυτότητα με τη χρήση εικαστικών έργων.
Η ανακοίνωση, εξετάζοντας τις κοινωνικές λειτουργίες των εικαστικών τεχνών στην έντυπη διαφήμιση, αναδεικνύει τα κενά στην έρευνα σε ό,τι αφορά το συγκεκριμένο πεδίο και σκιαγραφεί τις κατευθύνσεις για την περαιτέρω ανάπτυξή της, θεωρώντας ότι είναι σημαντική για την καλύτερη κατανόηση αφενός της καθημερινής κουλτούρας στην ελληνική κοινωνία και αφετέρου των ιδιαίτερων λειτουργιών που επιτελούν οι εικαστικές τέχνες στην περίπτωση αυτή.
Συνέδριο Πολιτισμός των ΜΜΕ/Πολιτισμός στα ΜΜΕ
Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ ΑΠΘ
Θεσσαλονίκη, 3-5 Νοεμβρίου 2006
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί διάφορα κοινωνικά κινήματα με αιχμή το διεθνικό κίνημα κατά της φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης. Στη διεθνή - αλλά και στην τοπική - βιβλιογραφία ελάχιστα έχουν μελετηθεί οι λειτουργίες των τεχνών στο πλαίσιο αυτών των κοινωνικών κινημάτων. Από την άλλη πλευρά, τα κυρίαρχα μέσα μαζικής επικοινωνίας διαχειρίζονται ως επί το πλείστον την τέχνη είτε στο πλαίσιο της ενημερωδιασκέδασης, είτε με καθαρά ψυχαγωγικούς στόχους. Με τον τρόπο αυτό ενισχύουν και αναπαράγουν συγκεκριμένες αντιλήψεις για την καλλιτεχνική επικοινωνία και τις λειτουργίες της, καθώς και για το ρόλο των καλλιτεχνών στις σύγχρονες αναπτυγμένες κοινωνίες. Το στοιχείο αυτό, είναι οργανικά ενταγμένο στη λανθάνουσα πολιτισμική θεματολογία των κυρίαρχων μέσων. Ωστόσο, χρησιμοποιώντας τη φωτογραφία, τη μουσική, τα δρώμενα και πολλές άλλες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, αρκετοί καλλιτέχνες που συμμετέχουν σε διάφορα κοινωνικά κινήματα διατυπώνουν και δηλώνουν έμπρακτα διαφορετική αντίληψη για τις λειτουργίες της τέχνης - αντίληψη, αντίθετη από εκείνη που διαμορφώνεται από τα κυρίαρχα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Αυτή η διαφορετική αντίληψη έλκει την καταγωγή της από την καλλιτεχνική πρωτοπορία που αναδύθηκε στη διάρκεια του 19ου αιώνα.
Σε αυτό το πλαίσιο, στην ανακοίνωση διερευνώνται οι λειτουργίες της λεγόμενης παρεμβατικής τέχνης, εστιάζοντας στον τρόπο με τον οποίο προσπαθεί να εκφράσει ή ακόμα και να ορίσει τα προβλήματα που θέτουν τα κοινωνικά κινήματα. Εξετάζονται οι λειτουργίες της παρεμβατικής τέχνης ως εναλλακτικής μορφής κινητοποίησης πόρων και ως συναισθηματικού υποκινητή - πάντα στο πλαίσιο των κοινωνικών κινημάτων - και επιχειρείται να διαπιστωθεί εάν και κατά πόσο αυτό το είδος τέχνης μπορεί να αναπληρώσει - ως εναλλακτική μορφή επικοινωνίας - το κενό που αφήνουν τα "συμβατικά" μέσα.
Προτείνεται μια τυπολογία των μορφών παρεμβατικής τέχνης, καθώς και ένας ορισμός, με βάση τον οποίο διαφοροποιείται και διακρίνεται σαφώς από τη στρατευμένη τέχνη.