Περίληψη

Στη διατριβή αναλύονται από κοινωνιολογική άποψη οι λειτουργίες της μουσικής στο πλαίσιο των κοινωνιών στις οποίες κυριαρχεί η μαζική επικοινωνία. Η μουσική προσεγγίζεται ως ολικό κοινωνικό φαινόμενο και όχι μόνο από την άποψη του ηχητικού αποτελέσματος. Κομβικές έννοιες της ανάλυσης είναι το μουσικό υλικό, το μουσικό έργο και η μουσική συνείδηση. Οι ίδιες έννοιες χρησιμοποιούνται και για την ανάλυση των βασικών παραμέτρων της μουσικής ζωής.

Αν και εξετάζεται η μουσική ζωή στις προνεωτερικές κοινωνίες, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις κοινωνίες της ύστερης νεωτερικότητας. Στο πλαίσιο αυτό, ανιχνεύονται οι κοινωνικές διεργασίες που οδήγησαν στα καινοφανή φαινόμενα της μουσικής ζωής των αναπτυγμένων αστικών κοινωνιών στη διάρκεια του 20ού αιώνα. Αναλύονται οι προϋποθέσεις που συνέβαλαν στη διαμόρφωση της σύγχρονης μαζικής (απρόσωπης) μουσικής κουλτούρας και της ιδιότυπης σχέσης ανάμεσα στη συγκεκριμένη μορφή τέχνης και το σύστημα των μέσων μαζικής επικοινωνίας.

Στην Εισαγωγή αναλύονται μεθοδολογικά ζητήματα. Στο πρώτο κεφάλαιο εξετάζεται η έννοια του "μουσικού υλικού" από κοινωνιολογική άποψη και διερευνώνται ορισμένες από τις κοινωνικές λειτουργίες της μουσικής στις προβιομηχανικές κοινωνίες.

Στο δεύτερο κεφάλαιο το μουσικό υλικό συναρτάται με την ανθρώπινη δραστηριότητα. Στο πλαίσιο αυτό αναλύεται ο χαρακτήρας του μουσικού υλικού ως συμβατικού σημειακού συστήματος, το οποίο αποτελεί αντικείμενο της μουσικοποιητικής δραστηριότητας και ταυτόχρονα μέσο για την πραγματοποίηση της μουσικής επικοινωνίας. Η μέθοδος που εφαρμόζεται στηρίζεται στη βασική θέση για την επικοινωνία ως εγγενή ιδιότητα της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Το τρίτο κεφάλαιο πραγματεύεται την έννοια του μουσικού έργου και προσεγγίζει κοινωνιολογικά τις λειτουργίες του στο πλαίσιο της μουσικής ζωής. Η ανάλυση των μορφών ύπαρξης του μουσικού έργου και της εξέλιξής τους, χρησιμοποιείται ως εργαλείο για να διερευνηθούν οι βαθύτερες κοινωνικές ανακατατάξεις οι οποίες συνέβαλαν στη διαμόρφωση της σύγχρονης μουσικής ζωής στις αναπτυγμένες αστικές κοινωνίες και τελικά στη διαμόρφωση της πολιτισμικής κατάστασης που τις χαρακτηρίζει. Τέλος, προτείνεται μια πλουραλιστική προσέγγιση της έννοιας "μουσικό έργο", η οποία ανταποκρίνεται στην ιστορική υπέρβαση του πολιτισμικού μονοκεντρισμού.

Στο τέταρτο κεφάλαιο αναλύονται τα βασικά στοιχεία της νεωτερικής μουσικής ζωής. Αναλύονται ο διαχωρισμός της μουσικής επικοινωνίας και η ανάδειξή της σε αυτόνομη δραστηριότητα, καθώς και οι δομικές μεταβολές της μουσικής ζωής στις νεωτερικές κοινωνίες οι οποίες οδηγούν στην εμφάνιση και τη διαμόρφωση της μαζικής μουσικής κουλτούρας και της ιδιότυπης σχέσης της με τα μέσα μαζικής επικοινωνίας.

Στο πέμπτο κεφάλαιο προσεγγίζονται ορισμένα από τα καινοφανή φαινόμενα που παρουσιάζει ο μουσικός πολιτισμός στο τέλος του εικοστού αιώνα. Πιο συγκεκριμένα, αναλύεται η ιστορικότητα των αξιολογικών συστημάτων και η σχέση τους με την κοινωνική και πολιτισμική δυναμική. Αναδεικνύεται ο κοινωνικός χαρακτήρας της αισθητικής προτίμησης, των κωδίκων και των προτύπων της μουσικής συμπεριφοράς.

Τέλος, στα συμπεράσματα συνοψίζονται τα βασικά σημεία της ανάλυσης και περιγράφεται η οπτική από την οποία η μουσική - με τη διπλή της φύση ως ιδιότυπη μορφή επικοινωνίας και κοινωνικής δραστηριότητας - εκφράζει και ταυτόχρονα συγκροτεί με ιδιαίτερο τρόπο δομοκαθοριστικά στοιχεία της κοινωνικής πραγματικότητας.