Περίληψη

Αντικείμενο: Οι διεθνείς κατατάξεις των ΑΕΙ παρουσιάζονται στο δημόσιο λόγο τροφοδοτώντας την επιχειρηματολογία για τη λήψη σημαντικών αποφάσεων για την ανώτατη εκπαίδευση. Η παρούσα ανακοίνωση αφενός ανιχνεύει τις αρχές στις οποίες στηρίζονται τα συστήματα κατάταξης. Αφετέρου, εξετάζει την ανακατασκευή τους στο δημόσιο λόγο μέσω της οποίας η ανασυγκρότηση της ανώτατης εκπαίδευσης εντάσσεται με συγκεκριμένους τρόπους στη θεματολογία των ΜΜΕ επηρεάζοντας την εξέλιξη της δημόσιας συζήτησης, αλλά και τη στάση διαφορετικών μερίδων της ακαδημαϊκής κοινότητας, συμβάλλοντας έτσι στην αναδιοργάνωση του συστήματος ανώτατης εκπαίδευσης.

Μέθοδοι: Αναλύονται οι βασικές αρχές στις οποίες στηρίζονται τα πιο γνωστά συστήματα κατάταξης, λαμβάνοντας υπόψη τη διεθνή βιβλιογραφία και σχετικές έρευνες. Παράλληλα, με τις μεθόδους της κριτικής ανάλυσης λόγου, της μέτρησης στοιχείων της ενημερωδιασκεδαστικής σύγκλισης, καθώς και δεικτών αμεροληψίας και πληρότητας, εξετάζονται σε δείγμα αρθρογραφίας από τις εφημερίδες, οι τρόποι με τους οποίους τα πορίσματα των διεθνών κατατάξεων παρουσιάζονται στο δημόσιο λόγο, όπως αυτός αποτυπώνεται στον ημερήσιο Τύπο την τελευταία διετία.

Αποτελέσματα: Τα ευρήματα δείχνουν ότι ο λόγος για τις διεθνείς κατατάξεις στον ελληνικό Τύπο είναι μεροληπτικός και ελλιπής, καθώς και ότι παρουσιάζει στοιχεία ενημερωδιασκεδαστικής σύγκλισης. Τα ευρήματα αναδεικνύουν με σαφήνεια τις πολιτικές και ιδεολογικές λειτουργίες του λόγου αυτού, καθώς και την ανάγκη να διακρίνονται η διασφάλιση ποιότητας και η αξιολόγηση της εκπαιδευτικής και ερευνητικής διαδικασίας από τις ιεραρχικές κατατάξεις. Δείχνουν, επίσης, με σαφήνεια τις σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει η ανεπιφύλακτη υιοθέτηση των κατατάξεων αυτών τόσο για το στρατηγικό σχεδιασμό των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, όσο και για την πολιτική στον τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης. Η ανάλυση των ευρημάτων έδειξε ότι ο λόγος του ελληνικού Τύπου για τις διεθνείς κατατάξεις των ΑΕΙ καλλιεργεί συστηματικά θετικά στερεότυπα για τις ιεραρχικές ταξινομήσεις, τις εμπορικές κατατάξεις και τον ανταγωνισμό στο ακαδημαϊκό πεδίο, ενώ παράγει και αναπαράγει αρνητικά στερεότυπα για τα ελληνικά πανεπιστήμια, υποβάλλοντας την ιδέα ότι το ακαδημαϊκό πεδίο δεν είναι ένα πεδίο ανάπτυξης της αμφισβήτησης, της γνώσης και της καινοτομίας, αλλά ένα πεδίο ανελέητου, χωρίς κανόνες ανταγωνισμού με νικητές και ηττημένους. Τέλος, η ανακοίνωση πραγματεύεται τη σημασία των ευρημάτων για τη συζήτηση σχετικά με την αξιολόγηση και τη διασφάλιση της ποιότητας στα ακαδημαϊκά ιδρύματα, καθώς και την ανάγκη αναστοχασμού σχετικά με τις έννοιες της "επιτυχίας" και της "αποτυχίας" στα συστήματα διεθνούς κατάταξης των πανεπιστημίων. Όπως προκύπτει από την ανάλυση, οι διεθνείς κατατάξεις των ΑΕΙ αποτελούν ένα ομιχλώδες τοπίο, όπου ο δημοσιογραφικός λόγος λειτουργώντας ως πολιτικό εργαλείο αυτοκαταργείται ως "τέταρτη εξουσία", υπονομεύοντας έτσι μία από τις βασικές και κεφαλαιώδους σημασίας λειτουργίες του που είναι ζωτικής σημασίας σε μια δημοκρατική κοινωνία.