Συνοπτική περιγραφή

Εξετάζονται οι επιδράσεις που ασκεί το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης στην καλλιτεχνική δημιουργία, αλλά και στην παραγωγή, διάδοση και πρόσληψη καλλιτεχνικών αγαθών. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη συγκρότηση και στις λειτουργίες των παγκόσμιων βιομηχανικών συμπλεγμάτων πολυμέσων, καθώς και στη διαμόρφωση των πολιτιστικών ασυμμετριών σε παγκόσμιο επίπεδο.

Αναλύονται οι νέες μορφές τέχνης και καλλιτεχνικής επικοινωνίας γενικότερα, οι οποίες προκύπτουν με τη σύγκλιση που επιφέρει το διαδίκτυο. Διερευνάται κατά πόσο η παγκοσμιοποίηση επιδρά στη διαμόρφωση της πολιτιστικής πολιτικής, στη διαμόρφωση της αισθητικής προτίμησης και της καλλιτεχνικής ιδεολογίας, καθώς και κατά πόσο μπορεί να συμβάλει στον εκδημοκρατισμό της καλλιτεχνικής επικοινωνίας.

Στο πρώτο μέρος του μαθήματος αναλύεται το σύγχρονο σύστημα παραγωγής πολιτισμού. Στο δεύτερο μέρος, γίνεται μια εισαγωγή στο φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης, εξετάζοντας τους βασικούς τύπους προσέγγισής του και δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα ζητήματα που αφορούν την παραγωγή και κυκλοφορία πολιτιστικών αγαθών. Εξετάζεται η ανάδυση των παγκόσμιων βιομηχανικών συμπλεγμάτων πολυμέσων και του διαδικτύου, καθώς και η επίδραση που ασκούν οι εξελίξεις αυτές στην καλλιτεχνική επικοινωνία τόσο από λειτουργική όσο και από δομική άποψη.

Διερευνώνται οι νέες πολιτισμικές ασυμμετρίες που διαμορφώνονται σε παγκόσμιο επίπεδο, η σημασία που έχουν για την αισθητική και για τη διαμόρφωση της προτίμησης, καθώς και τα νέα ζητήματα που καλείται να αντιμετωπίσει η πολιτιστική πολιτική. Τέλος, στο πλαίσιο αυτό διερευνάται η κρίση που διέρχονται οι διάφορες μορφές τέχνης.

Το μάθημα προϋποθέτει βασικές γνώσεις που προσφέρονται σε άλλα μαθήματα, όπως: ιστορικά μαθήματα (τόσο γενικά, όσο και ειδικότερα σε σχέση με τη μαζική επικοινωνία), θεωρία της επικοινωνίας, οικονομία των ΜΜΕ, κοινωνιολογία της μαζικής επικοινωνίας, ΜΜΕ και πολιτισμός.

Προσφέρεται, επίσης, κατά το χειμερινό και το εαρινό εξάμηνο στα αγγλικά, με τον τίτλο Globalization and the Arts (IP1100), για τις ανάγκες του προγράμματος ERASMUS+ και άλλων διεθνών προγραμμάτων που προσφέρονται από το Τμήμα. Το περιεχόμενο του μαθήματος είναι προσαρμοσμένο, λαμβάνοντας υπόψη το πολυπολιτισμικό κοινό στο οποίο απευθύνεται. Παρουσιάζονται, αναλύονται και συζητούνται επιμέρους θέματα που ενδιαφέρουν τους φοιτητές και τις φοιτήτριες από τις χώρες προέλευσης των διεθνών προγραμμάτων. Τα θέματα διαφοροποιούνται κάθε φορά, ανάλογα με τη σύνθεση του ακροατηρίου.

Πρόσβαση στο υλικό του μαθήματος

Θεματολογία – ενδεικτικό διάγραμμα

Αναλυτικό διάγραμμα του μαθήματος και διαφάνειες των διαλέξεων μπορείτε να βρείτε στο σύστημα elearning.auth, η πρόσβαση στο οποίο απαιτεί όνομα χρήστη και κωδικό πρόσβασης. Ενημερωθείτε από τη βιβλιοθήκη του Τμήματος.

1. Η παραγωγή πολιτισμού & οι αγορές πολιτιστικών αγαθών
2. Θεωρίες για την παγκοσμιοποίηση
3. Τα χαρακτηριστικά της παγκοσμιοποίησης & η παραγωγή πολιτισμού
4. Θεσμικές και οργανωτικές διαστάσεις της παγκοσμιοποίησης – παραγωγή και κυκλοφορία πολιτιστικών αγαθών
5. Τα παγκόσμια βιομηχανικά συμπλέγματα πολυμέσων & οι ροές πολιτιστικών αγαθών και υπηρεσιών
6. Πολιτιστικές ασυμμετρίες & αντιφάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο

Στόχοι του μαθήματος

• Να εισαγάγει τους φοιτητές στις εξελίξεις που παρατηρούνται σε διεθνές επίπεδο και οι οποίες επηρεάζουν γενικά την παραγωγή, τη διάδοση και την πρόσληψη συμβολικών μορφών γενικά, αλλά και ειδικότερα την τέχνη τόσο ως μορφή επικοινωνίας όσο και ως μορφή κοινωνικής δραστηριότητας.
• Να συμβάλει στην κατανόηση τόσο της πολιτικής, όσο και της ιδεολογικής σημασίας που έχουν οι εξελίξεις αυτές και η κατάσταση που διαμορφώνουν για την καλλιτεχνική επικοινωνία άμεσα, αλλά και έμμεσα για τα συστήματα αξιών, τους τρόπους αντίληψης, τις συλλογικές στάσεις και συμπεριφορές.
• Να συμβάλει στην κατανόηση της σημασίας που έχει η σύγκλιση ανάμεσα στα πεδία της οικονομίας, της πολιτικής και της κουλτούρας, καθώς και των δομικών συνεπειών που έχει.

Διδακτικό βοήθημα

Το βοήθημα που παρέχεται καλύπτει μέρος μόνο της θεματολογίας του μαθήματος:

• Βασίλης Αυδίκος (2014), Οι Πολιτιστικές και Δημιουργικές Βιομηχανίες στην Ελλάδα. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Επίκεντρο.

Βιβλιογραφία/αρθρογραφία

Η προτεινόμενη βιβλιογραφία και αρθρογραφία τροποποιείται και εξατομικεύεται, ανάλογα με τις εργασίες που αναλαμβάνουν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες και την εκάστοτε θεματολογία. Η ακόλουθη βιβλιογραφία/αρθρογραφία είναι ενδεικτική. Η πρόσβαση σε ορισμένα κείμενα είναι δυνατή μέσω του δικτύου του ΑΠΘ, ενώ άλλα διατίθενται από τη βιβλιοθήκη:

• Νίκος Κοτζιάς (2000), Εισαγωγή στο βιβλίο του Ulrich Beck Τι είναι Παγκοσμιοποίηση: Λανθασμένες Αντιλήψεις και Απαντήσεις. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη, σελ. 11-52.
• David Held, Anthony McGrew (2004), Παγκοσμιοποίηση/Αντι-Παγκοσμιοποίηση. Αθήνα: Πολύτροπον.
• John B. Thompson (1999), Νεωτερικότητα και Μέσα Επικοινωνίας, Κεφάλαιο 5: "Η Παγκοσμιοποίηση της Επικοινωνίας", σελ. 249-296. Αθήνα: Παπαζήση.
• Annabelle Sreberny-Mohammadi (2001), "Το Τοπικό και το Παγκόσμιο στις Διεθνείς Επικοινωνίες". Στο Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και Κοινωνία (επιμέλεια: James Curran, Michael Gurevitch), σελ. 254-289. Αθήνα: Πατάκης.
• Joost Smiers (2004), Artistic Expression in a Corporate World. Do We Need Monopolistic Control? Utrecht: Utrecht School of Arts.
• Justin O'Connor (2010), The Cultural and Creative Industries: A Literature Review (2nd ed.). Newcastle: Creativity, Culture and Education.
• Raymonde Moulin (2009), Η Αγορά της Τέχνης. Παγκοσμιοποίηση & Νέες Τεχνολογίες (επιμέλεια: Νίκη Λοϊζίδη, μετάφραση: Χρύσα Δραντάκη). Αθήνα: Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών.
• Κωνσταντίνος Βρύζας (1997), Παγκόσμια Επικοινωνία. Πολιτισμικές Ταυτότητες (ειδικά το Β΄ μέρος του βιβλίου). Αθήνα: Gutenberg - Γιώργος & Κώστας Δαρδανός.
• Oliver Boyd-Barrett (1989), "Media Imperialism: Towards an International Framework for the Analysis of Media Systems". Στο Mass Communication and Society (επιμέλεια: James Curran, Michael Gurevitch, Janet Woollacott), σελ. 116-135. London, Melbourne, Auckland: Edward Arnold.
• Robert J. Lieber, Ruth E. Weisberg (2002), "Globalization, Culture, and Identities in Crisis". International Journal of Politics, Culture and Society, 16(2): 273-296.
• Annamma Joy, John F. Sherry, Jr. (2003), "Disentangling the Paradoxical Alliances between Art Market and Art World". Consumption, Markets and Culture, 6(3): 155-181.
• Justin O'Connor (2005), "Creative Exports. Taking Cultural Industries to St Petersburg". International Journal of Cultural Policy, 11(1): 45-60.
• Nikos Papastergiadis (2005), "Hybridity and Ambivalence. Places and Flows in Contemporary Art and Culture". Theory, Culture & Society, 22(4): 39-64.
• Joost Smiers (2003), Arts under Pressure. Promoting Cultural Diversity in the Age of Globalization. London, New York: Zed Books.
• Sylvia M. Chan-Olmsted, Byeng-Hee Chang (2003), "Diversification Strategy of Global Media Conglomerates: Examining its Patterns and Determinants". Journal of Media Economics, 16(4), 213-233.
• Michael Stephan (2005), "Diversification Strategy of Global Media Conglomerates: A Comment". Journal of Media Economics, 18(2), 85-103.
• Elana Shefrin (2004), "Lord of the Rings, Star Wars, and Participatory Fandom: Mapping New Congruencies between the Internet and Media Entertainment Culture". Critical Studies in Media Communication, 21(3): 261-281.
• Carl Boggs, Tom Pollard (2001), "Postmodern Cinema and Hollywood Culture in an Age of Corporate Colonization". Democracy & Nature, 7(1): 159-181.
• Αλέξανδρος Μπαλτζής (2006), "Τα Νέα Μέσα και οι Τέχνες: Διαδραστικότητα, Μη Γραμμικότητα και Ανασυγκρότηση της Καλλιτεχνικής Επικοινωνίας". Στο Καινοτομίες και Προκλήσεις στα Ευρωπαϊκά ΜΜΕ (επιμέλεια: Σοφία Καϊτατζή-Γουίτλοκ, Αλέξανδρος Μπαλτζής), σελ. 345-376. Θεσσαλονίκη: University Studio Press.
• Alexandros Baltzis (2005), "Globalization and Musical Culture". Acta Musicologica, LXXVII/1: 137-150.

Τρόπος βαθμολόγησης

Το μάθημα εξετάζεται με εργασίες 2.000-2.500 λέξεων (χωρίς τις βιβλιογραφικές αναφορές), οι οποίες εκπονούνται σε συνεννόηση και συνεργασία με τον διδάσκοντα που θα πρέπει να έχουν πραγματοποιηθεί εγκαίρως (κατά την 9η-11η εβδομάδα). Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες επιλέγουν το θέμα της εργασίας, με βάση το αντικείμενο του μαθήματος, τα θέματα που αναπτύσσονται και συζητούνται στη διάρκεια του εξαμήνου, αλλά και την αναλυτικότερη θεματολογία που υπάρχει στο χώρο με το υλικό του μαθήματος στο E-Learning. Το διάγραμμα του μαθήματος χρησιμεύει και ως ένδειξη της θεματολογίας. Ο προσδιορισμός του συγκεκριμένου ζητήματος που θα διερευνηθεί σε κάθε εργασία, καθώς και η αναζήτηση της σχετικής αρθρογραφίας/βιβλιογραφίας πραγματοποιούνται σε συνεργασία με τον διδάσκοντα.

Κριτήρια βαθμολόγησης

Η βαθμολογία επηρεάζεται από τη συμμετοχή στην όλη διαδικασία του μαθήματος και της εκπόνησης της εργασίας (10%), αλλά το μεγαλύτερο ποσοστό (90%) προκύπτει από την αρτιότητα της εργασίας: συνεκτική και σαφής δομή, διατύπωση και λόγος που συνάδουν με τα επιστημονικά αντικείμενα του μαθήματος και συνάφεια της εργασίας με αυτά, επιλογή και χρήση βιβλιογραφικών παραπομπών και αναφορών, καλή τεκμηρίωση. Για τις εργασίες, θα πρέπει να λαμβάνονται οπωσδήποτε υπόψη οι σχετικές προδιαγραφές που βρίσκονται στη σελίδα της διδασκαλίας. Χρήσιμος είναι επίσης και ο Οδηγός Συγγραφής Επιστημονικών Εργασιών που διατίθεται από τις σελίδες του Τμήματος Δημοσιογραφίας & ΜΜΕ.

Πληροφορίες για την επόμενη εξεταστική περίοδο, τις ημερομηνίες εξέτασης και παράδοσης των εργασιών, μπορείτε να βρείτε στη σελίδα των ανακοινώσεων (εφόσον έχει βγει το σχετικό πρόγραμμα).