Χρήστος Φραγκονικολόπουλος, Αλέξανδρος Μπαλτζής

Συνέδριο Πολιτισμός των ΜΜΕ/Πολιτισμός στα ΜΜΕ
Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ ΑΠΘ
Θεσσαλονίκη, 3-5 Νοεμβρίου 2006

 

Περίληψη

Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί διάφορα κοινωνικά κινήματα με αιχμή το διεθνικό κίνημα κατά της φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης. Στη διεθνή - αλλά και στην τοπική - βιβλιογραφία ελάχιστα έχουν μελετηθεί οι λειτουργίες των τεχνών στο πλαίσιο αυτών των κοινωνικών κινημάτων. Από την άλλη πλευρά, τα κυρίαρχα μέσα μαζικής επικοινωνίας διαχειρίζονται ως επί το πλείστον την τέχνη είτε στο πλαίσιο της ενημερωδιασκέδασης, είτε με καθαρά ψυχαγωγικούς στόχους. Με τον τρόπο αυτό ενισχύουν και αναπαράγουν συγκεκριμένες αντιλήψεις για την καλλιτεχνική επικοινωνία και τις λειτουργίες της, καθώς και για το ρόλο των καλλιτεχνών στις σύγχρονες αναπτυγμένες κοινωνίες. Το στοιχείο αυτό, είναι οργανικά ενταγμένο στη λανθάνουσα πολιτισμική θεματολογία των κυρίαρχων μέσων. Ωστόσο, χρησιμοποιώντας τη φωτογραφία, τη μουσική, τα δρώμενα και πολλές άλλες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, αρκετοί καλλιτέχνες που συμμετέχουν σε διάφορα κοινωνικά κινήματα διατυπώνουν και δηλώνουν έμπρακτα διαφορετική αντίληψη για τις λειτουργίες της τέχνης - αντίληψη, αντίθετη από εκείνη που διαμορφώνεται από τα κυρίαρχα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Αυτή η διαφορετική αντίληψη έλκει την καταγωγή της από την καλλιτεχνική πρωτοπορία που αναδύθηκε στη διάρκεια του 19ου αιώνα.

Σε αυτό το πλαίσιο, στην ανακοίνωση διερευνώνται οι λειτουργίες της λεγόμενης παρεμβατικής τέχνης, εστιάζοντας στον τρόπο με τον οποίο προσπαθεί να εκφράσει ή ακόμα και να ορίσει τα προβλήματα που θέτουν τα κοινωνικά κινήματα. Εξετάζονται οι λειτουργίες της παρεμβατικής τέχνης ως εναλλακτικής μορφής κινητοποίησης πόρων και ως συναισθηματικού υποκινητή - πάντα στο πλαίσιο των κοινωνικών κινημάτων - και επιχειρείται να διαπιστωθεί εάν και κατά πόσο αυτό το είδος τέχνης μπορεί να αναπληρώσει - ως εναλλακτική μορφή επικοινωνίας - το κενό που αφήνουν τα "συμβατικά" μέσα.

Προτείνεται μια τυπολογία των μορφών παρεμβατικής τέχνης, καθώς και ένας ορισμός, με βάση τον οποίο διαφοροποιείται και διακρίνεται σαφώς από τη στρατευμένη τέχνη.